ଗଞ୍ଜାମରେ ଗୁଡାଖୁ ସେବନ

(ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ବାଞ୍ଛାନିଧି ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କର ଆତ୍ମଜୀବନୀ ‘ମୋ କଥା’ରୁ ସଙ୍ଗୃହିତ)

ଗୁଡ଼ାଖୁ ସେବନ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ହାନିକାରକ
ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ - ୱିକିମିଡ଼ିଆ କମନ୍ସ୍

ସ୍ୱର୍ଗତ ବାଞ୍ଛାନିଧି ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କର ପରିଚୟ ଦେବା ଅନାବଶ୍ୟକ । ଓଡ଼ିଶାର ନାଗରିକ ଜୀବନରେ ଜଣେ ସାମାଜିକ କର୍ମୀ ଓ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଙ୍ଗ୍ରାମୀ ଭାବରେ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ବହୁଜନବିଦିତ । ୧୯୨୧ ମସିହାରେ ଦେଶରେ ଗାନ୍ଧୀଜୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ତ୍ୱରେ ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନର ସୂତ୍ରପାତ ହୁଏ । ସେହି ସମୟରେ ବାଞ୍ଛାନିଧି ବାବୁ ଥାଆନ୍ତି ହାଇସ୍କୁଲୁରେ ଛାତ୍ର । ୧୯୨୦-୨୧ ହେଲା ତାଙ୍କ ମାଟ୍ରିକିର ବରଷ । ସାଙ୍ଗ ସାଥୀଙ୍କର ମେଳରେ ପଡ଼ି ଛୋଟ ପିଲା ବୟସରୁ ଧୂଆଁଖିଆ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଥାଏ । ମାତ୍ର ମାଟ୍ରିକି ଶେଷ ବରଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗୁଡାଖୁ କି ଜାତି ପଦାର୍ଥ ସେ କଥା ବାଞ୍ଛାନିଧି ବାବୁ କି ତାଙ୍କର ସାଙ୍ଗମାନେ କିଏ ମଧ୍ୟ ଜାଣି ନ ଥାଆନ୍ତି । ଏହି ସମୟରେ ବାଞ୍ଛାବାବୁଙ୍କର ଇସ୍କୁଲୁରେ ପ୍ରବେଶ କରନ୍ତି ବରାହ ମହାନ୍ତି ବୋଲି ଜଣେ ଅଙ୍କ ଶିକ୍ଷକ । ବାବୁ ଆସିଥିଲେ ମାତ୍ର ବରଷକ ପାଇଁ । ମାତ୍ର ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାର ନିଶାପାଣିର ଇତିହାସରେ ନିଜର ଛାପ ରଖିଗଲେ ।

ବରାହ ବାବୁ ବାଞ୍ଛାନିଧିଙ୍କର ଇସ୍କୁଲୁକୁ ମାଷ୍ଟର ଭାବରେ ଆସିଲା ବେଳକୁ ସେ, ଅର୍ଥାତ ବରାହ ମହାନ୍ତିଏ ଗଜା ଟୋକା । ସଦ୍ୟ କଲେଜେ ପାଠ ଛାଡ଼ି ଆସିଥାଆନ୍ତି । ତେଣୁକରି ବିଦ୍ୟାଳୟର ଅନ୍ୟ ମାଷ୍ଟରମାନଙ୍କୁ କରଛଡ଼ା ଦିଅନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ତାଙ୍କର ବୟସର ବ୍ୟବଧାନ ଟିକିଏ ବେଶୀ ଥାଏ । ଏଣୁ ଅନ୍ୟ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କୁ ତିନି ହାତେ ଛାଡ଼ି ଚଳିଲା ବେଳକୁ ତାଙ୍କ ବୟସର କତିରେ ଥିବା ମେଟ୍ରିକି ପିଲାଙ୍କର ସହିତ କ୍ଷୀରନୀର ସମ୍ପର୍କ । ହଷ୍ଟେଲେ ପିଲାଙ୍କ ସହିତ ଖିଆ ପିଆ, ବସା ଉଠା, ନଈପାଣି ଯିବା । ଏଇ ମିଶିମାଶି ମେଟ୍ରିକିଆ ଛୁଆଙ୍କ ସହିତ ନଈପାଣି ଯିବାରୁ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରେ ଗୁଡ଼ାଖୁର ବନ୍ୟା ।

ବରାହ ମାଷ୍ଟ୍ରେ ଗୁଡ଼ାଖୁର ବଡ଼ ଭକତ ଥିଲେ । ସେ ନିଇତି ଗୁଡାଖୁ ସେବନ କରନ୍ତି । ପିଲାଏ ସାରେଙ୍କୁ ଗୁଡ଼ାଖୁର ସଦବ୍ୟବହାର କରିବାର ଦେଖନ୍ତି । ଏମିତି ଦେଖାଦେଖିରୁ ପିଲାଙ୍କର ଗୁଡ଼ାଖୁ କି ଜାତି ପଦାର୍ଥ ଜାଣିବାର ଆଗ୍ରହ ଜାତ ହେଲା । ପିଲାମାନେ ମାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କଠାରୁ ମାଗି ଗୁଡ଼ାଖୁ ଘଷିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ । ଶିକ୍ଷକର କାମ ହିଁ ହେଲା ପିଲାଙ୍କୁ ନୂଆ ନୂଆ କଥା ଶିଖାଇବା । ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟରେ ସେ ହେଳା କରନ୍ତେ ବା କିପରି । ପିଲାଏ ମାଗି ଆଣି ଟିକିଏ ଟିକିଏ ଗୁଡାଖୁ ଘଷନ୍ତି । କାହାର ମୁଣ୍ଡ ବୁଲାଏ । କାହାର ବା ବାନ୍ତି ଟିକିଏ ଟିକିଏ ହୁଏ । ମାତ୍ର ସବୁ ଶିକ୍ଷା ତ ଅଭ୍ୟାସର ବଳେ ହିଁ ହୁଏ । ତ ପିଲାଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଧିରେ ଧିରେ ଗୁଡ଼ାଖୁ ଚଳିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲା । ଆଉ ମୁଣ୍ଡ ବୁଲାଇଲା ନାହିଁ । କି ଗୁଡ଼ାଖୁର ପାରିଜାତଜିଣା ବାସନାରେ ଆଉ ବାନ୍ତି ଲାଗିଲା ନାହିଁ ।

ଅଭ୍ୟାସଟି ସିନା ହୋଇଗଲା । ହେଲେ ନବଜାତ ଅଭ୍ୟାସଟିକୁ ପାଳିବେ ବା କେମିତି । ଗୁଡାଖୁ ଖାଇଲା ଲୋକ ତ ଆଉ ଗଞ୍ଜାମରେ ନାହାନ୍ତି । ଏ ଦିବ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ମିଳିବ ବା କାହୁଁ । ଦୋକାନରେ ମିଳେ ନାହିଁ । ବଜାରରେ କେହି ରଖନ୍ତି ନାହିଁ । ଶେଷକୁ ସବୁ ଆଧୁନିକତା ଆଉ ନୂଆ ଶିକ୍ଷାଦୀକ୍ଷାର ଉତ୍ସ କଟକ ମହାନଗରରୁ ପାର୍ସଲର ସହାୟତାରେ ଗୁଡାଖୁ ମଗାଇବାକୁ ପଡ଼େ । ଆଗରୁ ଚଳୁଥିବା ବିଡ଼ି ଓ ସିଗାରେଟ ସହିତ ଗୁଡାଖୁ ମିଶି, ବାଞ୍ଛାନିଧି ବାବୁ ଆଉ ମୃତ୍ୟୁଞ୍ଜୟ ପଣ୍ଡା ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟ ନାରାୟଣ ପଟ୍ଟନାୟକ ଆଦି ତାଙ୍କର ଅନ୍ତରଙ୍ଗ ବନ୍ଧୁମାନେ ତ୍ରିରତ୍ନ ସେବନ ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତି ।

ବାଞ୍ଛାନିଧି ବାବୁଙ୍କ ଅନୁସାରେ ସେ ନିଜେ ଓ ତାଙ୍କର ବନ୍ଧୁମାନେ ୧୯୨୧ ମସିହାରେ ଗୁଡ଼ାଖୁ ସେବନ ଆରମ୍ଭ ନ କରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରେ ଗୁଡାଖୁର ଆଦୌ ପ୍ରଚଳନ ନଥିଲା । ଗୁଡାଖୁର ଜାତି, ନୀତି ଓ ପ୍ରକୃତି ବିଷୟରେ ଗଞ୍ଜାମିଆଙ୍କର ବିଶେଷ କିଛି ଧ୍ୟାନଧାରଣା ନଥିଲା । ମାତ୍ର ଗତ ଶତାବ୍ଦୀର ଅଶୀ ଦଶକରେ ବାଞ୍ଚାନିଧି ବାବୁ ନିଜର ଆତ୍ମ ଜୀବନୀ ଲେଖିଲା ବେଳକୁ ଗୁଡ଼ାଖୁ ଗଞ୍ଜାମର ଜାତୀୟ ନିଶା ପାଲଟିଯାଇଥାଏ । ଦୋକାନଟିଏ ଥିବ ମାତ୍ର ସେଥିରେ ଗୁଡାଖୁ ମିଳିବ ନାହିଁ, ସେପରି ସମ୍ଭାବନା ସେତେବେଳକୁ ଆଉ ନଥିଲା କହିଲେ ଚଳେ ।

ବାଞ୍ଚାବାବୁଙ୍କୁ ଗୁଡାଖୁ ଦେବତା ୧୯୨୧ ରେ ଲାଗିଲା । ଦୁଇ ପୁରୁଷ ଧରି ଦେବତାଙ୍କୁ ସେବନ କରିବା ପରେ ୧୯୬୫ ମସିହାରେ ଆଜ୍ଞା ଦେବତାଙ୍କ ଦାଉରୁ ତ୍ରାହି ପାଇଲେ । ତାହା ଆଗରୁ ସେ କେତେଥର ଚେଷ୍ଟା କରି ମଧ୍ୟ ଛାଡ଼ି ପାରିନଥିଲେ । ଏଣୁ ୧୯୬୫ ମସିହାର ଅଗଷ୍ଟ ମାସର ଛଅ ତାରିଖ ବାଞ୍ଚାନିଧିବାବୁଙ୍କ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ମନେ ରଖିଲା ଭଳି ଦିନ ଥିଲା । ସେ ଦିନ ଆଜ୍ଞା କଟକରୁ ଘରକୁ ଫେରି କୋଷ୍ଠକାଠିନ୍ୟ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ତିନି ଚାରି ଟେଳା ଗୁଡାଖୁ ଦେବତା ଗୋଟିକ ପରେ ଗୋଟିଏ ସେବନ କରିଚାଲିଲେ । ତଥାପି ମଧ୍ୟ ମଳତ୍ୟାଗର କିଛି ସମ୍ଭାବନା ଦେଖାଗଲା ନାହିଁ । ଏତିକି ବେଳକୁ ପତ୍ନୀ ମହାଶୟା କହିଲେ ଯେ “ଗୁଡାଖୁ ଗୁଡାକ ଥରକୁ ଥର ଏତେ କଅଣ ଘସୁଛ ମ ମୁହଁ ବୁଲେଇ ହବ” । ବାବୁ କଥା ଶୁଣିଲେ । ମାନିଲେ ମଧ୍ୟ । ତାହା ପର ଦିନ ସକାଳୁ ଆଉ ଗୁଡାଖୁ ଘସିଲେ ନାହିଁ । ଝାଡ଼ା ବାଟରେ ଝାଡ଼ା ହେଲା । ତ ସେହିଦିନ ଠାରୁ ଗୁଡ଼ାଖୁ ଦେବତା ବାଞ୍ଛାନିଧି ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରୁ ଓହ୍ଲାଇଗଲେ ଯେ ଗଲେ । ଆଉ କେବେ ଚଢ଼ି ନାହାନ୍ତି । ମାତ୍ର ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗଞ୍ଜାମ ଦେଶରେ ଗୁଡାଖୁ ଦେବତାଙ୍କର ରାଜୁତି ଅବ୍ୟାହତ ରହିଛି ।

ବି.ଦ୍ର. ଏହି ଲେଖାଟି ୨୦୧୬ ମସିହାରେ ପାକ୍ଷିକ ସମଦୃଷ୍ଟିର ୧୧ତମ ଭଲ୍ୟୁମର ସପ୍ତମ ସ‌ଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା ।