ଏକ ଜଟିଳ ଓ ଗମ୍ଭୀର ଆଦାନ ପ୍ରଦାନକାରୀ ଅଭିଧାନ

ଜ୍ୟୋତି ନନ୍ଦ

ପୋପ୍ ତୃତୀୟ ପଲ୍ ଙ୍କର ଏକ ଆଦେଶ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜର୍ମାନ ଚାଷୀମାନଙ୍କର ନିତମ୍ବବଂଶୀବାଦନ
ଉତ୍ସ - ଲୁଥରଙ୍କ 'ଡେପିକ୍ସନ୍ ଅଫ୍ ପାପାସି' (୧୫୪୫)
ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ - ୱିକିମିଡ଼ିଆ କମନ୍ସ୍

ପ୍ରସ୍ତାବନା

ଶିକ୍ଷକ ମାନେ ବିଶେଷତଃ ପ୍ରଶ୍ନପ୍ରବଣ ଜାତି । ସବୁ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ସାଧାରଣତଃ ସେମାନେ ଏକ ପ୍ରକାର ପ୍ରଶ୍ନରେ ଦେଇଥାନ୍ତି ।

ଦୁଇଟି ସରଳ ନମୁନା:

ଛାତ୍ର: ସାର୍ ଆପଣଙ୍କ କ୍ଲାସ୍ ଥିଲା ?

ଶିକ୍ଷକ:ମୋର ? ଇଜ୍ ଇଟ୍ ? କେତେଟା ବାଜିଛି ?

ଓ

ପତ୍ନୀ: ଆସ । ବଢା ହେଲାଣି ? କେତେ ଅପେକ୍ଷା କରିବି ?

ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ଶିକ୍ଷକ: କ'ଣ ରୋଷେଇ ହେଇଛି  ?

(ଏଇ ଦୁଇଟି ଉଦାହାରଣ ଆତ୍ମଜୈବନୀକ)

କାହାକୁ ଆଘାତ ଦେବା ମୋର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନୁହଁ । ପ୍ରଶ୍ନର କର୍ତ୍ତା ଓ କାରକ ଉଭୟ ଯେତେବେଳେ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ଥାଆନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରଶ୍ନରେ ହିଁ ଆସିଥାଏ । ଶିକ୍ଷକ ମାନଙ୍କ ସ୍ତରକୁ ଅନ୍ୟମାନେ ଯେତେ ନ୍ୟୁନ କଲେ ବି ସେମାନଙ୍କୁ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶ୍ରେଣୀଗୃହରେ ଥିଲାବେଳେ ଦେଖିବାର କଷ୍ଟ କରା ଯାଉ । ସେମାନେ ଯେ କୌଣସି ମହାମହିମ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଠାରୁ ବା ଯେ କୌଣସି ଦୃପ୍ତ ମହାବଳ ଠାରୁ କମ୍ ଦେଖାଯିବେ ନାହିଁ ।

ଶିକ୍ଷକ ମାନଙ୍କ ସହ ପ୍ରଶ୍ନାକୁଳତା କୁ ଯୋଡିବାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଶୂନ୍ୟ ସ୍ଥାନ ବୋଇଲେ ଯାହା କୁହାଯାଏ, ସେଥି ପ୍ରତି ଆପଣମାନଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିବା ।

ପ୍ରଶ୍ନର ଅନ୍ୟନାମ ହେଉଛି ଯେଉଁଠି ଆମେ ଫାଙ୍କା ଜାଗାଟିଏ ଦେଖିଲେ ତାହାକୁ ପୂରଣ କରିବାର କାମଟିର ଶୁଭାରମ୍ଭ ।

ଶିକ୍ଷକ ମାନେ ଏମିତିରେ ଯେଉଁ ପ୍ରକାର ଗରଳର ବିଶେଷ ଅଧିକାରୀ, ତାହାହେଲା ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପରୀକ୍ଷାର ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ର ନିର୍ମାଣ ।ତେଣୁ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନ ପୂରଣ, କ ସ୍ତମ୍ଭ ଖ ସ୍ତମ୍ଭ ର ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ, ସମାଲୋଚନା ପୂର୍ବକ ବର୍ଣ୍ଣନାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଆଦି ଏତାଦୃଶ ଗରଳର ପ୍ରକାର ଭେଦ ।

ପ୍ରଶ୍ନ ଆଉ ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ର ବିନା କୌଣସି ଶିକ୍ଷକର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ନାହିଁ । ଯେତେ ଦଣ୍ଡମୁକ୍ତ ଅଞ୍ଚଳ ହେଲେ ବି, ଏଇ ଦୁଇଟି ଅସ୍ତ୍ର ହାତରେ ଥିବା ଯୋଗୁଁ ଶିକ୍ଷକଟି ଗୋଟିଏ ଭୟ ଉତ୍ପାଦକ ଜୀବବିଶେଷ ।

ଏଠାରେ ଶୂନ୍ୟ ସ୍ଥାନ ପୂରଣ କରିବା ଭଳି ପ୍ରଶ୍ନପତ୍ରର ପ୍ରୟୋଗଟିକୁ ଅନୁସରଣ କରାଯାଇଛି ।

ହଁ ଯେଉଁ ବିଷୟରେ ଏଇ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ମୂଳକ ଅଭିଧାନଟି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଉଛି, ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜଟିଳ ଓ ଗମ୍ଭୀର ବୋଲି ଆପଣ ଏ ଲେଖାଟିର ଶୀର୍ଷକରୁ ଜାଣି ପାରିଥିବେ । ଆମର ଇତିହାସର ଶିକ୍ଷକ (ମୋ ବିଚାରରେ ସର୍ବକାଳର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଇତିହାସ ଶିକ୍ଷକର ଶିରୋପା ଯଦି କାହାକୁ କେବେ ଦିଆଯାଏ, ତେବେ ସେ ଦୃଢ ଦାବିଦାର ହେବେ) ସ୍ୱର୍ଗତ ପ୍ରଫେସର୍ ଆଲତାଫ୍ ହୁସେନ ତାଙ୍କର ଇତିହାସବୋଧ ଆଉ ପ୍ରତ୍ୟୁତ୍ପନ୍ନମତି ଓ ରସବୋଧ ପାଇଁ ସୁଖ୍ୟାତ । ଆମ ଭିତରେ ଅନେକ ଦକ୍ଷ ବିଜ୍ଞ ବିଦ୍ୱାନ ଇତିହାସ ଶିକ୍ଷକ ଅଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ କେଜାଣି କାହିଁକି ଇତିହାସ ପଢୁଥିବା ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଦେଖିଲେ ମୋତେ ଲାଗେ, ଯେମିତି ସେମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ତତଃ ଥରେ ଅଲତାଫ୍ ବାବୁଙ୍କ ଶ୍ରେଣୀରେ ବସିବାର ଥିଲା । ଆଉ ସେଇ ସୁଯୋଗ ପାଇଥିବାରୁ ଆମେମାନେ ଭାଗ୍ୟବାନ ।

ପ୍ରଫେସର୍ ଅଲତାଫ୍ ହୁସେନ୍ ଙ୍କ ଉପରେ ପରେ କେବେ ।

ମୋର ଇଚ୍ଛା ବିକାଶ ଚୌଧୁରୀ, ସତ୍ୟବ୍ରତ ମହାପାତ୍ର, ଡଃ ସିଦ୍ଧାର୍ଥ ରାୟ, ଶତୃଜିତ୍ ଭଳି ଆମ ଶୈଶବର ସବୁ ବିଶିଷ୍ଟ ଗୋଇନ୍ଦାମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରି କିଛି ଲେଖିବା ପାଇଁ । ସେଭଳି ଆମର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଇତିହାସ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ସଂସ୍ମରଣ ଲେଖିବାର ମଧ୍ୟ ଇଚ୍ଛା ।ଅବଶ୍ୟ ଇଛାମାନେ ସବୁବେଳେ ଅମାନିଆ ଘୋଡା ।

ଯଦି ପରୀକ୍ଷାରେ ଅମୁକ ବିଷୟରେ ସମାଲୋଚନା ପୂର୍ବକ ବର୍ଣ୍ଣନା କର ଭଳି ପ୍ରଶ୍ନ ତମକୁ ଅସୁବିଧାରେ, ପକାଏ ତେବେ ଅଲତାଫ୍ ସାର୍ ଆମକୁ ଗୋଟିଏ ସରଳ ସୂତ୍ର କହିଥିଲେ । ମୁଁ ସେଇ କଥା ଆମ ପିଲାଙ୍କୁ କହିନାହିଁ ବା ପରୀକ୍ଷା ଖାତାରେ ନିଜେ ଏହାର ପ୍ରୟୋଗ କରିନାହିଁ ।

ଆଜି ଏଇଠେ ଲେଖୁଛି, ସେଇ ସରଳ ସୂତ୍ର ।

ଉତ୍ତର ଶେଷରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟ ଲେଖିଦେଲେ ହେଲା: ମୁଁ ଏହି ଉତ୍ତରଟି ସମାଲୋଚନା ପୂର୍ବକ ଲେଖିଅଛି । (କୌଣସି ପରୀକ୍ଷକଙ୍କୁ ଏହା କ'ଣ ଘଡିଟିଏ ଜଳକା କରିଦେବ ନାହିଁ ? ପିଲାମାନଙ୍କୁ ନିବେଦନ, ଏହାର ପ୍ରୟୋଗ କରିବାରୁ କ୍ଷାନ୍ତ ରହିବେ।)

ମୁଁ ଅଲତାଫ୍ ସାର୍ ଙ୍କ ସୂତ୍ରକୁ ଅନ୍ୟ ଉପାୟ ନ ଦେଖି ଏଇଠି ପ୍ରୟୋଗ କରୁଛି । ଏଇଟି ଏକ ଜଟିଳ ଓ ଗମ୍ଭୀର ଅଭିଧାନ । ଆଦାନ ପ୍ରଦାନକାରୀ ଅଭିଧାନ । ଆପଣମାନେ ଜାଣନ୍ତି ଅଭିଧାନ ପ୍ରଣେତାମାନେ ବିଶେଷଭାବରେ  ଶବ୍ଦ-ସଙ୍ଗ୍ରହକାରୀ । ତେଣୁ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନଭିତ୍ତିକ ଅଭିଧାନଟିରେ ମୋ ଭୂମିକାଟି ସଙ୍ଗ୍ରାହକର ମାତ୍ର । ତେଣୁ ଏଥିରେ ଅଧୀନର ଆଦୌ କୌଣସି ବିଚକ୍ଷଣତା ନାହିଁ, କେବଳ ଦୃତ ଟାଇପ୍ କରିବା ବ୍ୟତୀତ ।

ଅଭିଧାନ

କୌତୁହଳୀ:____ କରେ ଏବଂ ପଚାରେ ଏହା କିଏ କଲା ?

ଦୁଷ୍ଟଲୋକ: ____କରେ ଏବଂ ଦୋଷଟି ପିଲାଙ୍କ ଉପରେ ଦେଇଥାଏ ।

ଲାଜକୁଳା: ____ କରିବା ପାଇଁ ଡରୁଥାଏ ।

ନିଶାଗ୍ରସ୍ତ: ____କାମଟି ସ୍ନାନାଗାର ରେ କରିଥାଏ ।

ରୋମାଣ୍ଟିକ:____ପ୍ରେମଜନୀତ ଦୀର୍ଘଶ୍ୱାସର ସହଜ ନିର୍ଗମନ ।

ଦେଶପ୍ରେମୀ:____କାମଟି ଛିଡା ହୋଇ କରିଥାଏ ।

ସୁବିଧାବାଦୀ: ଅନ୍ୟମାନେ କରିବା ଭିତରେ ନିଜେ ____ କରିଦେଇଥାଏ ।

ଭାବପ୍ରବଣ:____କରେ ଏବଂ ଦୀର୍ଘଶ୍ୱାସ ଛାଡେ ।

ବୁଦ୍ଧିମାନ:______କରେ ଓ ଚଞ୍ଚଳ ଦଳ ଛାଡି ଚାଲି ଯାଏ ।

ନିରାଶାବାଦୀ:____କରେ ଓ ଖୁବ୍ ଜୋର୍ ରେ ହସେ ।

କ୍ରୋଧୀ :_____କରେ ଓ ନିଜେ ଏଇ କାମଟିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିପାରେନା ।

କଳ୍ପନାପ୍ରବଣ:____କରେ ଓ ଗମ୍ଭୀର ହୋଇଯାଏ ।

ଭଦ୍ରଲୋକ: କୌଣସି ନାରୀର ଏଇ ____କାମଟିକୁ ନିଜ ଉପରକୁ ସ୍ୱତଃ ନେଇଥାଏ ।

ସତର୍କ ଲୋକ: _____କାମଟି ଆସ୍ତେ ଆସ୍ତେ କରେ ।

ସମ୍ମାନିତ:_____କରେ ଓ ସ୍ୱୀକାର କରେ ।

ଜନନେତା:____କରେ ଓ ଏହି କାମ ଉପରେ ଅଭିଯୋଗ କରେ ।

ନିର୍ବୋଧ:____କରେ ଓ ନିଜେ ଜାଣିପାରେ ନାହିଁ ।

ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ:____କରେ ଓ କହେ ଯେ "ଚାପ ଦଳ" ଉପରେ ସେ ଏକ ଗମ୍ଭୀର ପରୀକ୍ଷା ନିରୀକ୍ଷା କରୁଛି ।

ସନ୍ଦେହୀ:____କରେ ଓ ଚାରି ଆଡକୁ ଚାହେଁ ।

ଦୁଃସାହସୀ:____କରିବା ପୂର୍ବରୁ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସତର୍କ କରିଦିଏ ।

ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ: ____କରେ ଓ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୁଏନାହିଁ ।

କାପୁରୁଷ:____କରେ ଓ ଏହାର ପ୍ରଭାବ କୁ ଡରୁଥାଏ ।

ହତ୍ୟାକାରୀ:___ କାମଟିକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖେ ।

ଶାନ୍ତ: ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ____କାମଟିରେ ଅଭିଯୋଗ କରେ ନାହିଁ ।

ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞ: ବିଭିନ୍ନ ସ୍ୱରରେ ___କାମଟି କରିଥାଏ ।

ଦାର୍ଶନିକ: ____କରେ ଓ ହଠାତ୍ ତାତ୍ତ୍ଵିକ ହୋଇ ପଡେ ।

ଉପସଂହାର

ଆପଣମାନେ ଜାଣନ୍ତି ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସଚରାଚର ଏକ ପ୍ରକାରର ଅଶ୍ୱସ୍ତିକର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ । ଆପଣମାନଙ୍କର ଏହା ଭିତରେ ଶୂନ୍ୟସ୍ଥାନଟି କ'ଣ ହେବ, ତାହାର ଏକ ମୋଟାମୋଟି ଧାରଣା ହୋଇଯିବଣି ।

ଆମର ହାସ୍ୟରସର ମହର୍ଷି ଫତୁରାନନ୍ଦଙ୍କ ଭାଷାରେ ଶୂନ୍ୟ ସ୍ଥାନଟି ହେଉଛି, ନିତମ୍ବବଂଶୀବାଦନ । ଏଇ କଥାଟିକୁ ସେ ଗୋଟିଏ ଗପରେ ବିଶେଷଭାବରେ ବୁଝାଇଛନ୍ତି । ଗପଟିର କଥାବସ୍ତୁ ମୋର ମନେ ଅଛି । କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ କାହାଣୀଟି ଆମର ଦୁଇଜଣ ଦେବଦେବୀଙ୍କ ଉପରେ ଆଧାରିତ, ସେତେବେଳେ ତାକୁ ବଖାଣ କରି କହିବା ବର୍ତ୍ତମାନର ରାଜନୈତିକ ସମୟରେ ଠିକ୍ ହେବ ନାହିଁ । ଆପଣମାନେ ଜାଣନ୍ତି ରାଜନୈତିକ ସମୟରେ ବିକାଶର ଯେତିକି ଜୟଜୟକାର ହୁଏ, ହସ ସେତିକି ସେତିକି ମ୍ଳାନ ପଡିଆସୁଥାଏ । ଆଜିର ସମୟରେ ହସିବା କଷ୍ଟକର ।

ସେ ଯାହାହେଉ ଅତ୍ୟଧିକ ବରା ଆଉ ପକୁଡି ଖାଇବା ପରେ ଜଣଙ୍କର ଯେଉଁ ଆନନ୍ଦଦାୟକ ନିଷ୍କାଷନ ଟି ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ ମହର୍ଷି ଫତୁରାନନ୍ଦ ନିତମ୍ବ ବଂଶୀବାଦନ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତୁ ଏହା ସମ୍ପର୍କରେ ମୋର ଗମ୍ଭୀର ଓ ଗଭୀର ଦାର୍ଶନିକ ଅଧ୍ୟୟନ ରହିଛି । ଖାଲି ଲେଖିବାର ଅସୁବିଧାଟି ଗୋଟିଏ ଜାଗାରେ । ନିତମ୍ବବଂଶୀବାଦନର ଯେଉଁ ସରଳ ଓଡିଆଟି ଆପଣ ଓ ମୁଁ ଜାଣିଛୁ ତାହା ସର୍ବସାଧାରଣରେ ନିତମ୍ବବଂଶୀବାଦନ ପରି ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ନାହିଁ ।

ମୁଁ ତାହାର ଏକ ସରଳ, ପ୍ରଚଳିତ, ଯୋଗ୍ୟ ବିକଳ୍ପ ଓଡିଆ ପ୍ରତିଶବ୍ଦର ସନ୍ଧାନରେ ଅଛି।