ଇତିହାସ ଓ ସ୍ମୃତି ମଧ୍ୟରେ : ରବୀନ୍ଦ୍ର ସ୍ୱାଇଁଙ୍କ କବିତା

ଅନୁବାଦ - ବିଶ୍ୱଜିତ ଆପଟ

କବି ରବୀନ୍ଦ୍ର ସ୍ୱାଇଁ
ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ - ରବିନ ଏସ୍. ଗଙ୍ଗମ୍

ଆମ ଦେଶରେ ଇଂରାଜୀରେ କାହାଣୀ ଓ ଉପନ୍ୟାସ ଲେଖୁଥିବା ଭାରତୀୟ ଲେଖକମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ସମୀକ୍ଷକୀୟ ଓ ପାଠକୀୟ ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରିବାରେ ସଫଳ ହୁଅନ୍ତି । ଏଭଳି ଅବସ୍ଥାର ଫଳ ସ୍ୱରୂପ ଇଂରାଜୀରେ କବିତା ଲେଖୁଥିବା ଭାରତୀୟ ଲେଖକମାନେ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଭାବେ ଅଣଦେଖା ହୋଇ ରହିଯାଇଛନ୍ତି । ଦଳେ ସାହିତ୍ୟିକଙ୍କୁ ଆଉ ଦଳଙ୍କ ସହ ଯୁଝାଇବା ପାଇଁ ଏ କଥା କହୁନାହିଁ ; ଅନେକ ସମୟରେ ସେଇ ଜଣେ ସାହିତ୍ୟିକଙ୍କର ହିଁ ଗଳ୍ପ ଉପନ୍ୟାସକୁ ନେଇ ପାଠକ ତଥା ପଣ୍ଡିତ ମହଲରେ ଉତ୍ସବ ଲାଗୁଥିଲା ବେଳେ ତାଙ୍କର କାବ୍ୟିକ ରଚନା ଉପେକ୍ଷିତ ହେଉଥାଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚାଟାର୍ଜୀ ଓ ଅଞ୍ଜୁମ ହାସନଙ୍କ ଭଳି ସାହିତ୍ୟିକ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଉପନ୍ୟାସ ପ୍ରକାଶନ ପରେ ହିଁ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆସିଛନ୍ତି ( ଯଦି ନୈଷ୍ଠିକ କବିତାପ୍ରେମୀଙ୍କୁ ବାଦ ଦିଆଯାଏ ତାହାହେଲେ) ।

ଭାରତୀୟ ଇଂରାଜୀ କବିତା ତ ସାଧାରଣତଃ ଉପେକ୍ଷିତ, କିନ୍ତୁ ଭାରତର ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଭାଗରୁ ତଥା ଓଡିଶା ପରି ଅଞ୍ଚଳରୁ ଆସୁଥିବା କବିମାନେ ବିବିଧ ଐତିହାସିକ ଓ ସମାଜତାତ୍ତ୍ୱିକ କାରଣ ଯୋଗୁଁ ସାଧାରଣତଃ ପାଠକୀୟ ଧ୍ୟାନ ପାଇବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୁଅନ୍ତି । ଏମିତି ଜଣେ କବି ହେଉଛନ୍ତି ରବୀନ୍ଦ୍ର କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ, ଯାହାଙ୍କର କବିତାର ଉଚିତ ଚର୍ଚ୍ଚା ହୋଇପାରି ନାହିଁ । ତାଙ୍କ କବିତାର ଚର୍ଚ୍ଚା କେବଳ ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ । ତାଙ୍କ ପରି କବିଙ୍କର କବିତାର ଚର୍ଚ୍ଚା ଭାରତୀୟ ଇଂରାଜୀ କବିତା ଓ ଏହାର ସମୀକ୍ଷା ସାହିତ୍ୟକୁ ଋଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା ରଖେ ।

ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ସ୍ୱାଇଁଙ୍କ କବିତାର ସବୁଠାରୁ ବେଶୀ ମର୍ମଭେଦୀ ଦିଗଟି ହେଉଛି ନିଜର ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିବେଶକୁ ନେଇ ତାଙ୍କର ସହଜ ସରଳ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ । ଏ ଜଗତଟି ଯେ ଉପାନ୍ତିକ, ତାହାକୁ ନେଇ ସେ କେବେ ଗମ୍ଭୀର ନୁହଁନ୍ତି । ଏଣୁ ତାଙ୍କର କବିତାରେ ତାଙ୍କ ଦୁନିଆ ଏକ ସ୍ୱଚ୍ଛନ୍ଦ ସ୍ୱପ୍ନ ପରି ଦୃଢ ପାହୁଣ୍ଡ ପକାଇ ଉତୁରି ଆସେ । ଯେମିତିକି ତାଙ୍କର ‘ଦ ପ୍ଲାଇଟ୍ ଅଫ୍ ଗଡସ୍’ କବିତାରେ ଆମେ ‘ଭକ୍ତି’ ର ଏକ ମଧୁର ଶ୍ଲେଷାତ୍ମକ ବର୍ଣ୍ଣନା ପାଉ ।

କାରଣ, ଯେତିକି ବା ଜଣା ଅଛି

ଜଣେ ନିଜ ଆଖି ଦୁଇଟିରୁ ଗୋଟିଏ

ତାଡି ଯାଚି ଦେଇଥିଲେ,

ଗୋଟିଏ ପଦ୍ମ ଅଭାବ ହେବାରୁ,

ପୂଜା ପାଇଁ ଲୋଡାଥିବା

ଶହେ ଆଠ ପଦୁଅଁ ଭିତରୁ । 

(ସ୍ୱାଇଁ ୨୦୦୮: ୧୨)

ଏ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ନହେଲେ ‘ସେଭିଅର୍ଡ଼୍ କର୍ଡ଼୍’ ଶୀର୍ଷକ କବିତାର ଏହି ଅଂଶ ପଢନ୍ତୁ, ଯେଉଁଥିରେ ପୁରୀରୁ ଫେରୁଥିବା ଜଣେ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରୀଙ୍କର ଅନୁଭବ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ।

ଘରେ ପହଞ୍ଚି,

ତୁମେ ମୁହଁପୋତି ଜଣାଅ,

ଭଗବାନ ପୁରୀରେ ଦିଶିଲେ ନାହିଁ,

ବରଂ, ଦିଶିଲା

କଖାରୁ ଲଟାରେ ଘୋଡି ହୋଇଥିବା

ଛପର ଓ ଛାତ,

ଆଉ ଏକର ଏକର

ପଡିଆ ପଡିଥିବା ଜମି । 

(ସ୍ୱାଇଁ ୨୦୦୨: ୧୯)

କାବ୍ୟିକ ପଦ ସବୁ ଯୋଡି କୌଣସି ବିଚିତ୍ର ଦେଶୀପଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ଅପଚେଷ୍ଟା ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ କବିତାରେ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦେଶୀୟ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଅନୁଭବ ଉପୁଜାଉଥିବା ଯାହା କିଛି ଫରକସବୁ ରହିଛି, ସେହି ସବୁଥିରୁ ମଧ୍ୟ କବି ଦୂରେଇ ଯିବାକୁ ଅଭିଳାଷୀ ନୁହଁନ୍ତି । ବୋଧହୁଏ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ସ୍ୱାଇଁଙ୍କ କବିପଣର ଏହା ହିଁ ସବୁଠାରୁ ଆକର୍ଷକ ଆଙ୍ଗିକ ।

ଏ ଦୁଇଟି ବହିରେ ସ୍ଥାନିତ କବିତାଗୁଡିକର ଅନ୍ୟ ଏକ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିଗ ହେଲା କବିତାଗୁଡିକ ସମୟ, ସ୍ମୃତି ଓ ଇତିହାସ ମନସ୍କ । ଭାରତରେ ଇତିହାସକୁ ନେଇ ଯେଉଁ ବିଚାର-ବିମର୍ଶ ରହିଛି ତାହା ସବୁବେଳେ ହିଁ ‘ବର୍ଣ୍ଣନା’ ବନାମ ‘ତତ୍ତ୍ୱ’ର ଢାଞ୍ଚା ନେଇଛି । ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ସ୍ୱାଇଁ ନିଜ କବିତାରେ ଆମର ଅତୀତକୁ ବୁଝିବାର ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ‘ଇତିହାସ’ କବଳରୁ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି ଓ ଆମର ସମସାମୟିକତାକୁ ଆମର ସାମୂହିକ ଅତୀତର ଏକ ସାକ୍ଷୀ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରିଛନ୍ତି । ‘ଆନ୍ ଏମୋର୍ଫସ୍ ଟାଇମ୍’ ଶୀର୍ଷକର କବିତାର ନିମ୍ନଲିଖିତ କେତୋଟି ଧାଡିକୁ ବିଚାରକୁ ନିଅନ୍ତୁ :

ଆସନ୍ତା କାଲି ହୁଏତ

ଆଉ ଏକ ପିଲା ଲମ୍ଫ ଦେଇପାରେ

ତା’ ବାପା ତୋଳିଥିବା ଦେଉଳ ଉପରୁ ;

ଘୁଞ୍ଚି ଚାଲିଥିବା ସମୁଦ୍ରକୁ ଓ

ତା’ ମୃତ୍ୟୁର କୋଳକୁ ।

ପ୍ରମାଣ କରିବା ପାଇଁ,

ତା’ ବାପା ଯାହାକିଛି କରିଗଲେ

ବୃଥା ନଥିଲା ।

କିଛି ନହେଲେ ବି ଏହା ଟାଣି ନେଲା ତାକୁ

ବାପାଙ୍କ ପାଖକୁ

ନିଜ ଆଖିରେ ଦେଖିବା ପାଇଁ

ଏକ ବାଳକର ଉଚ୍ଚତାରୁ

କୀର୍ତ୍ତିର ତେଜ,

ମୂଲ୍ୟ ଆଦର୍ଶ ବୋଲି ଓ ବର୍ତ୍ତମାନ ବୋଲି

ଉତ୍ତରାଧିକାରରେ ପାଇଥିବା

ଜିନିଷ ସବୁ ଗହଣରେ କଳଙ୍କର ଆଭାସ

ଓ ବଞ୍ଚିବାକୁ

ଯାହା ଯେମିତି ମିଳିଥିବା ଜୀବନ ତା’ର

ଆଉ ଶେଷରେ, 

ସନ୍ତୋଷରେ ତେଜିବାକୁ ଜୀବନ

ବାପାଙ୍କର ଉପଯୁକ୍ତ ଦାୟାଦଟିଏ ହୋଇ । 

(ସ୍ୱାଇଁ ୨୦୦୨: ୪୯)

ଏହି ଧାଡିଟିମାନ ବାଳକ ଧର୍ମପଦର ବଳିଦାନର କଥା କୁହନ୍ତି, ଯିଏ କୋଣାର୍କରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର ଗଢ଼ିଥିବା ତା’ର ବାପା ଓ ଅନ୍ୟ ଶିଳ୍ପୀଙ୍କ ପ୍ରାଣ ରକ୍ଷା ପାଇଁ ବଙ୍ଗୋପ ସାଗରକୁ ଡେଇଁ ପଡିଥିଲା । ଆମ ଆଲୋଚନାର ସନ୍ଦର୍ଭରେ କଥା ହେଲା, ଏ ଧାଡିଗୁଡିକ ସମସାମୟିକ ଘଟଣାବଳୀର ସାକ୍ଷ୍ୟ ବହନ କରୁଥିବା ଏକ କବିତାର ଶେଷ ଅଂଶ । 

ତାଙ୍କ କବିତା ଦୈନନ୍ଦିନ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କଥାଗୁଡିକର ବର୍ଣ୍ଣନ କରେ । ବର୍ଣ୍ଣନାକାର (ଯିଏ କି ଅନେକ ସମୟରେ କବି ନିଜେ ହିଁ) ସେତେବେଳେ ସଫଳ ହୁଅନ୍ତି, ଯେତେବେଳେ ସେ ସାଜନ୍ତି ପୀଢିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସେତୁ । ସେ ନିର୍ମାଣ କରନ୍ତି ଏପରି ଏକ ଉପସ୍ଥିତି, ଯେଉଁଥିରେ ଅତୀତ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ଏକାଠି ହୁଅନ୍ତି । ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଉଦ୍ଧୃତିଗୁଡିକ ପଢ଼ାଯାଉ ।

ଭସେଇବା ପାଇଁ ପୁଅମାନଙ୍କର କାଗଜ ନାଆ

ବର୍ଷା ପାଣିକ କାଦୁଆ ସୁଅରେ

ଗାଁ ରାସ୍ତାରେ

ବାପାମାନେ ସଦାକାଳେ ଗରିବ ହୋଇ ରହିଥିବେ । 

(ସ୍ୱାଇଁ ୨୦୦୨: ‘ସନସ୍ ଆଣ୍ଡ୍ ଫାଦର୍ସ୍’, ୧୬)

ବାପା, ଦୁଇ ବର୍ଷ ବିତିଲାଣି

ତୁମେ ଗଲା ଦିନୁଁ,

ଆଉ ମୋ ରାତିଗୁଡା ଏବେବି

ତୁମ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ମୁହଁରେ ଆଲୋକିତ ।

ମୁଁ ଏବେ ଯାଏଁ ପଚାରି ନାହିଁ ନିଜକୁ

ଏଇଟା ମୋ ଅପରାଧର ଜୁଳୁଜୁଳିଆ ପୋକ ନା

ତୁମ ସ୍ନେହର ବତୀଘର ।

ମୋ ଝିଅ ଭଲଭାବେ ଜାଣେ ତୁମକୁ,

ହେଲେ ମନେପକାଇ ପାରେନା ତୁମ ମୁହଁ ।

ତା’ ଦ୍ୱନ୍ଦ ମୋ’ଠାରେ ନାହିଁ ନିଶ୍ଚୟ,

ହେଲେ ତା’ ପ୍ରଶ୍ନ,

‘ତୁମେ ତାଙ୍କଠାରୁ କ’ଣ ଶିଖିଥିଲ?’

ମୋ ପାଇଁ ଏକ ଦର୍ପଣ

ମୁହଁର ଏତେ ପାଖରେ ଯେ

କିଛି ଦିଶୁ ନାହିଁ । 

(ସ୍ୱାଇଁ ୨୦୦୮ : ‘ମିରର୍ ଠୁ କ୍ଲୋଜ ଟୁ ଦ ଫେସ୍’, ୧୭)

ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ସ୍ୱାଇଁଙ୍କର କବିତାବଳୀ ପ୍ରକୃତ ପକ୍ଷେ କବିତା ଲିଖନର ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ନେଇ ବିଶେଷ ଭାବରେ ମନନଶୀଳ । ଏହାର ମାନେ ନୁହେଁ ଯେ ଏ ବହି ଦ୍ୱୟରେ ଥିବା କବିତାଗୁଡିକ କେବଳ କବିତା ଲିଖନ କଳା ଉପରେ ଧ୍ୟାନରତ । କବିତା ଲେଖିବା ଓ ପଢିବାର ଅନୁଭବକୁ ଆମ ଜୀବନର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗକୁ ବୁଝିବାର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଛି । ପାଠକଙ୍କର ବିଚାର ପାଇଁ କେତୋଟି ଧାଡି ଦିଆଗଲା :

ସେମାନେ ନିଦରେ ଚିରୁଥିବେ ରାତିକୁ

ସତେକି ଏହା

ସେମାନଙ୍କୁ ଭଲ ନ ଲାଗୁଥିବା ଏକ କବିତା । 

(ସ୍ୱାଇଁ ୨୦୦୮: ‘ଅଲ୍ ଦ କ୍ରେଭିଙ୍ଗସ୍’, ୨୫)

ତୁମକୁ ନ ଡାକି ଚାଲିଆସନ୍ତି ସେମାନେ:

ଗଛରେ ଫୁଲମାନେ,

ବାକ୍ୟ ମଝିରେ ବିରାମ,

ଆଉ ବେଳେ ବେଳେ

ଲମ୍ବା ଲମ୍ବା ଅପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ବାକ୍ୟମାନେ

ଓ ଏକ ଅବୁଝା ସ୍ତ୍ରୀ । 

(ସ୍ୱାଇଁ ୨୦୦୨: ‘ଦ ୱାଟର କୋର୍ସ’, ୨୪)

କେବେ ଦିନେ ଜଣକୁ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ ହେବ

ସେ ଗୋଟେ ଅନାଥ କବିତାର ଏକାକୀ ପିତା । 

(ସ୍ୱାଇଁ ୨୦୦୨: ‘ୱାନ୍ ଡେ’, ୫୨)

ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ - ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍

ଏହି ଉଦ୍ଧୃତାଂଶଗୁଡିକ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ସ୍ୱାଇଁଙ୍କ କବିତାର ଅନ୍ୟ ଏକ ବିଶେଷ ଦିଗ ପ୍ରତି ଆଲୋକପାତ କରନ୍ତି । ସେଇଟି ହେଲା ଏପରି ଧାଡିମାନ ରଚିବାର ତାଙ୍କ କୌଶଳ ଯେଉଁ ଧାଡିଗୁଡିକ ‘ସୁସୁରସ୍ ଇନ୍ ଦ ସ୍କଲ୍’ ବା ମସ୍ତିଷ୍କର ରନ୍ଧ୍ରରେ ପ୍ରବେଶ କରିଯାଆନ୍ତି ଓ ମୁଣ୍ଡ ଭିତରେ ବସା ବାନ୍ଧନ୍ତି । ଏଠାରେ କିଛି ଉଦାହରଣ ଦେବା - 

ଅନ୍ଧକାରରେ ହିଁ ଖୋଜିହୁଏ,

ନିିଜ ପରି ଆଲୋକଟିକୁ ; 

ଯେପରି ଥାଏ,

ଅଜନ୍ମା ଭୃଣଟିଏର ଗର୍ଭରେ ।

(ସ୍ୱାଇଁ ୨୦୦୨: 'ଗ୍ରେସ୍ ଅଫ୍ ଡାର୍କନ୍ସ୍', ୧୫)

.... ଯେମିତି ତୁମେ ମୋତେ ଚାହିଁଲ

ମନେ ହେଲା ମୁଁ ହେଉଛି ବାସ୍ତବତା

ଓ ତୁମ ଚାହାଣୀ ଏହାକୁ ଦେଖିବାର

ଅନ୍ୟତମ ବାଟ । 

(ସ୍ୱାଇଁ ୨୦୦୮: ‘ମାଇ ୱେଡିଙ୍ଗ୍ ନାଇଟ୍’, ୪୭)

ଇନ୍ଦ୍ରଧନୁଗୁଡା ପିଲାଙ୍କ ପ୍ରାର୍ଥନା ଅଟନ୍ତି...

ପିଲାମାନେ ଯଦି କେବେ କାହା ପକ୍ଷରେ

ତେବେ ସେମାନେ ଦେବତାଙ୍କ ପକ୍ଷଭୁକ୍ତ

କାରଣ ଦେବଗଣ ସଦାକାଳେ ବାଳୁତ । 

(ସ୍ୱାଇଁ ୨୦୦୮ : ‘ଚିଲଡ୍ରେନ୍ସ ସିକ୍ରେଟସ୍’, ୬୬)

ମାତ୍ର କଦବାକ୍ୱଚିତ ପଦ ରଚନା ଉପରେ କବିଙ୍କର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଟିକେ ଢିଲା ମନେ ହୁଏ । ଯେତେବେଳେ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ସ୍ୱାଇଁ ସମସାମୟିକ ଘଟଣା ଉପରେ ସିଧା କିଛି କହୁଛନ୍ତି (ଯେପରିକି ୧୯୯୯ ଅକ୍ଟୋବରରେ ଓଡିଶା ଉପକୂଳକୁ ମାଡିଆସିଥିବା ମହାବାତ୍ୟା ବିଷୟରେ) କବିତାଗୁଡିକ ପଥହରା ହୋଇଯାଆନ୍ତି ଓ ଏଣେତେଣେ ଧାଆନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ସେମିତି କବିତାଗୁଡ଼ିକର ସଙ୍ଖ୍ୟା କମ । ମୋଟାମୋଟି ଭାବରେ କହିବାକୁ ଗଲେ କବିଙ୍କର କବିତାଗୁଡିକ ଖୁବ ନିଟୋଳ ଭାବରେ ଭାବରେ ଆମର ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଅନୁଭବର କଥା କୁହନ୍ତି । 

ଗ୍ରନ୍ଥ ସୂଚୀ

ରବୀନ୍ଦ୍ର କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ

ଶୁଷାରଶ୍ ଇନ୍ ଦ ସ୍କଲ୍

ନୂଆ ଦିଲ୍ଲୀ: ଅଥର୍ସପ୍ରେସ, ୨୦୦୮, ପୃଷ୍ଠା: ୬୮, ମୂଲ୍ୟ: ୧୦୦ ଟଙ୍କା

ରବୀନ୍ଦ୍ର କୁମାର ସ୍ୱାଇଁ

ସେଭର୍ଡ କର୍ଡ

ନୂଆ ଦିଲ୍ଲୀ: ଇଣ୍ଡିଆଲଗ୍ ପବ୍ଲିକେଶନସ୍ ପ୍ରା. ଲି., ୨୦୦୨, ପୃଷ୍ଠା: ୭୦, ମୂଲ୍ୟ: ୧୨୦ ଟଙ୍କା

ବିଶେଷ ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ 

ଏହି ଲେଖାଟି ପ୍ରଥମେ 'ବିଟୁଇନ୍ ହିଷ୍ଟ୍ରୀ ଆଣ୍ଡ୍ ମେମୋରି' ଶୀର୍ଷକରେ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ମ୍ୟୁଜ ଇଣ୍ଡିଆ ୱେବସାଇଟରେ ଛପାଯାଇଥିଲା । ଏହା ପରେ ଏହାର ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦ ଦୈନିକ ସଞ୍ଚାର ଖବର କାଗଜର ସାହିତ୍ୟ ପୃଷ୍ଠାରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିଲା । ଏଥିପାଇଁ ଆମେ ଉଭୟ ସମ୍ପାଦକଙ୍କ ପାଖରେ କୃତଜ୍ଞ ।