ଆର୍ସିର ଗପ ଓ ଗପର ଆର୍ସି

କେଦାର ମିଶ୍ର

ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ - ୠତୁ ପଟ୍ଟନାୟକ

ଗୋଟେ ଗପ ଦେଖିଲେ କେମିତି ଲାଗିବ ? ଗପ ନୁହଁ ତ କିଛି କଥା । ଗୋଟେ ଅଦ୍ଭୁତ ଗପୁଡ଼ି ଝିଅ ଓ ଗୋଟେ ଅଚିହ୍ନା ପୁଅର କଥା । ହଁ, ତା ଭିତରେ ଅଛି ଗୋଟେ ରାସ୍ତା, ଅନେକ କୋଳାହଳ ଓ ଧୂସର ଜୀବନର ଗୋଟେ ଅସଜଡ଼ା ମାନଚିତ୍ର । ଗୋଟେ ଗପକୁ ଦେଖିବା ଓ ସେ ଗପର ପ୍ରେମରେ ପଡ଼ିଯିବା, ଗୋଟେ ପ୍ରକାର କୁହୁକ ଅନୁଭବ ହୋଇପାରେ । 

ପ୍ରାୟ ଦେଢ଼ ଘଣ୍ଟା ଧରି ଏ ଯେଉଁ ଗପଟିକୁ ମୁଁ ଦେଖିଲି ( ଗପ ଦେଖିଲି, ଶୁଣି ନାଇଁ) ସେ ଗପର ଲେଖକ କିଏ ? ବିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତୁ ଫ୍ରାଞ୍ଜ କାଫକା ଯଦି ଓଡ଼ିଆ ଜାଣିଥା'ନ୍ତେ, ସେ ଗପଟିକୁ ଠିକ ଏମିତି ଇ ଲେଖିଥା'ନ୍ତେ । କିମ୍ବା ବୋରହେସ, ନିର୍ମଳ ବର୍ମା କି ମଣ୍ଟୋ, ହୋଇ ପାରେ ଆମର ଜଗଦୀଶ ମହାନ୍ତି କି ସତ୍ୟ ମିଶ୍ର । ନା, ଏ ଗପ ଅକ୍ଷରରେ ଲେଖା ହୋଇନାହିଁ, ଲେଖା ହୋଇଛି ଦୃଶ୍ୟରେ ।

ଦୃଶ୍ୟ ପରେ ଦୃଶ୍ୟ ଦେଇ ଗପଟି ଗତିଶୀଳ ହେଉଛି । ଝିଅଟି ଗପୁଛି, ପୁଅଟି ଶୁଣୁଛି ।

ଦୁଇଟି ବୋଲି ଚରିତ୍ର । ମଝିରେ ପାଞ୍ଚ ମିନିଟ ଲାଗି ଆଉ ଗୋଟେ ଚରିତ୍ର ଆସୁଛନ୍ତି ଓ ମିଳେଇ ଯାଉଛନ୍ତି ।

ତେବେ ଏ ଗପରେ ସବୁଠୁ ବଡ ଚରିତ୍ର ହେଉଛି ରାସ୍ତା । ରାସ୍ତାର କୋଳାହଳ, ଡ୍ରୋଜର, କ୍ରେନ, ରୋଲର, ଟ୍ରକ, ବସ, ଟ୍ରେନ ଇତ୍ୟାଦିର କାନଫଟା ଚିତ୍କାର ଏ ଗପରେ ବହୁତ ବଡ଼ ଜାଗା ମାଡ଼ି ବସିଛନ୍ତି । କଥା ଅପେକ୍ଷା କୋଳାହଳ ବେଶୀ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଲାଗୁଛି । ତା'ରି ଭିତରେ ଅଛି ଗୋଟେ ଅଚିହ୍ନା ଚଢ଼େଇର କାକଳି । ଅଛି ମୋବାଇଲ ଗେମ୍‌ର ଟିକ୍ ଟିକ୍ ମୋନୋଟୋନି । ଏ ଗପର ବଡ଼ ଚରିତ୍ର ହେଉଛି ରାସ୍ତା ।ଗୋଟେ ଜାଗାରେ ସେ ଗପୁଡ଼ି ଝିଅ କହୁଛି - “ଏ ରାସ୍ତା ଦିନକୁ ଦିନ ମୋଟା ହୋଇଯାଉଛି ଓ ଯେମିତି ଅନେକଙ୍କୁ ଗିଳି ପକାଉଛି।"

ଏଇଟା ରାସ୍ତାର ଗପ । ଯେମିତି କି, ଏ' ରାସ୍ତା ଇ ତିଆରି କରିଛି ଏହାର ସାମାଜିକ ଇତିହାସ । ରାସ୍ତା ବାରମ୍ବାର ଜୀବନ ପରି ଲମ୍ବି ଯାଉଛି ଗୋଟେ ଅଚିହ୍ନା ସହର ଆଡ଼କୁ । ରାସ୍ତା ଆମକୁ କହୁଛି, ଗୋଟେ ଯାଯାବର ଜୀବନ କାହାଣୀ ।

ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଏମିତି ଗୋଟେ ଗପ ଆପଣ ହୁଏତ ଦେଖି ନ ଥିବେ । ସାହିତ୍ୟ ତୁଳନାରେ ଗୋଟେ ଦୃଶ୍ୟ-ମାଧ୍ୟମ ଭାଷାର ପ୍ରୟୋଗକୁ କେତେ ଅଧିକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିପାରେ, ତାର' ଅନୁଭବ ଆମ ପାଖରେ ବହୁତ କମ । ନିହାତି ଶସ୍ତା ଓ ଧାରକରା ସିନେମାର ପ୍ରଭାବହୀନ ପରମ୍ପରା ସହିତ ଅଭ୍ୟସ୍ତ ଓଡ଼ିଆ ଦର୍ଶକ ଲାଗି ଏଇଟା ଗୋଟେ ଅଭିନବ ଅନୁଭବ ।

ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ - ୠତୁ ପଟ୍ଟନାୟକ

'ହେଲୋ ଆର୍ସି' ବୋଲି ଗୋଟେ ସିନେମା ଦେଖି ସାରିଲା ପରେ ମୋତେ ଲାଗିଲା, ମୋ' ଭାଷାର ସାମର୍ଥ୍ୟ କେତେ । କେତେ ଦମଦାର ଓ ଓଜନଦାର ହୋଇପାରେ ଓଡିଆ ଭାଷାର ପ୍ରାଣଶକ୍ତି । ଏଇ ସିନେମାରେ ଓଡିଆ ଭାଷାର ସର୍ବାଧିକ ଶକ୍ତି ଓ ସୃଜନଶୀଳତା ଫୁଟି ଉଠିଛି । ଗୋଟେ ସିନେମା, ବହୁ ଦିନ ପରେ ମୋତେ ସ୍ଥିର ଓ ଅବାକ କରିଦେଲା । ମୁଁ ସେ ରାସ୍ତାରେ ଏବେ ବି ଅଛି ଯେମିତି । ମୁଁ ଏବେ ବି ଘାରି ହେଉଛି, ସେ ଆର୍ସି ବୋଲି ଝିଅଟା କିଏ ? ସେ କଣ ରାଉରକେଲା-ରାଜଗାଙ୍ଗପୁର ରାସ୍ତାରେ ଗରାଖ ଖୋଜୁଥିବା ଗୋଟେ ଝିଅ ନା ଶିଳ୍ପାୟନର ଦାନବ ପଞ୍ଝାରେ ନିଜର ଅସ୍ତିତ୍ଵ ହରାଇଥିବା ଗୋଟେ ଯାଯାବର ଆତ୍ମା । ସେମିତି ସେ ହତାଶିଆ ହସ ହସୁଥିବା ପୁଅଟି କିଏ ? ସେ ବି କଣ ଆର୍ସିର ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ରାତିର ପ୍ରେମିକ କି ଗରାଖ ? ନା ସେ ବି ଠିକଣା ହଜେଇ ଦେଇଥିବା ଗୋଟେ ଉଦବାସ୍ତୁ ଗାଁ'ର ପ୍ରାଣ ? ଅଦ୍ଭୁତ ଘଟଣାକ୍ରମ ଓ ଏକ ଶେଷହୀନ ପରିଣତି ଥିବା ଏ' ସିନେମାର କାହାଣୀ, ଆମ ସମୟର ଓଡିଆ ଭାଷାକୁ ମେଞ୍ଚାଏ ଖୋଲା ପବନ ଦେଇଛି । ଆପଣ କହି ପାରନ୍ତି, ଏଇଟା ଆଧୁନିକ ଓଡିଆ ଭାଷାର ଗରିମା । ଏଇଟା ଇ ସମକାଳୀନ ଓଡିଆ ଜୀବନର ପ୍ରତିଛବି । ଆମ ପିଲା ଏଇ ଭାଷା, ଏଇ ଜୀବନବୋଧ, ଏଇ ଯାଯାବର ଲକ୍ଷ୍ୟହୀନତା ଓ ଏଇ ପ୍ରକାର ସ୍ଵାଧୀନତାକୁ ନେଇ ବଞ୍ଚୁଛନ୍ତି । ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟକ୍ରମେ ଆମର କଳା ଓ ସାହିତ୍ୟ ଏ ପ୍ରକାର ଭାଷାକୁ ବୁଝିବାରେ ଏକ ପ୍ରକାର ଅସମର୍ଥ ।

ଆର୍ସି ବୋଲି ଏ ଯେଉଁ କୋଡ଼ିଏ-ଏକୋଇଶ ବର୍ଷର ଝିଅଟି ନିଜ କଥା ଗପି ଚାଲିଛି, ସେ ନିଜ ଜୀବନ ସଙ୍ଘର୍ଷର କଥା କହୁଛି । ତା' ସହିତ ସେ ନିଜ ସ୍ଵାଧୀନ ଜୀବନର ରାହା ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ ସଚେତନ । ଠୋ ଠୋ କଥା, ବେପରୁଆ ଚାହାଣୀ, ନୈତିକତା ଓ ସାମାଜିକ ଅଙ୍କୁଶକୁ ଫୁଃ କରି ଉଡ଼େଇ ଦେବାର ସାହସ ଓ ଜୀବନକୁ ନିଜ ସର୍ତ୍ତରେ ବଞ୍ଚିବାର ଦୃଢ଼ତା ଆର୍ସିକୁ ଅଲଗା କରି ଗଢ଼ିଛି । ସିନେମାରେ ସେ କେବଳ ନାୟିକା ନୁହଁ, ସେ ଆମ ସମୟ ଓ ସମାଜର ଗୋଟେ ଅନମନୀୟ ଅଂଶ । ଗତ ପଚିଶ–ତିରିଶ ବର୍ଷ ଭିତରେ କୌଣସି ଓଡ଼ିଆ ସିନେମା ଏତେ ଗହନକୁ ଯାଇ ନିଜ ସମୟର କଥା କହିଥିବାର, ମୁଁ କାଇଁ ଦେଖିନି ।

ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ - ୠତୁ ପଟ୍ଟନାୟକ

ଏ ସିନେମାରେ କୌଣସି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ନାଇଁ । ପ୍ରଶ୍ନ ପରେ ପ୍ରଶ୍ନର ବୋଝ ଲଦି ଆପଣ ବି ପାଲଟି ଯାଇ ପାରନ୍ତି, ଏ' ରାସ୍ତାର ଗୋଟେ ଅସହାୟ ଚରିତ୍ର । ଓଡିଆ ସିନେମାରେ ବହୁ ଦିନ ପରେ କିଛି ଗୋଟେ ଆଚ୍ଛନ୍ନ କଲା । ନିଜ ଭିତରର ଆତ୍ମାକୁ କିଛି ସମୟ ଲାଗି ଝୁଣିଝାଣି ଦେଇଗଲା ଆର୍ସି । ସିନେମାରେ ଆଉ କଣ ଅଛି, କହିବା ଦରକାର ନାଇଁ । ସିନେମାରେ ଗୋଟେ ପାଗଳ କଲା ପରି ଗପ ଅଛି । ପ୍ରବଳ ଉତ୍କଣ୍ଠା ଅଛି । ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂଳାପ ଭାଷା ଓ ଭାବକୁ ସାବଲୀଳ ଭାବରେ ଯୋଡ଼ିବାରେ ସଫଳ ହେଉଛନ୍ତି । ଦୃଶ୍ୟ, ଶବ୍ଦ, ଭାଷା ଓ ଭାବ - ଏଇ ଚାରୋଟି ଯାକ ବିଭବ ମିଶି ଗୋଟେ ଜମାଣିଆଁ ମୂର୍ଚ୍ଛନା ତିଆରି କରିଛନ୍ତି ଏ ସିନେମାରେ ।

ପ୍ରାୟ ଦୃଶ୍ୟ ସ୍ପଷ୍ଟ ଓ କ୍ୟାମେରାର ଦୃଷ୍ଟି ଏକ ପ୍ରକାର ସ୍ଥିର । ଯେମିତି କ୍ୟାମେରା ଗୋଟେ ଜାଗାରେ ଗପ ଦେଖିବାକୁ ଅଟକି ଯାଇଛି । ଏ ସିନେମାରେ କ୍ୟାମେରାମେନ ବି ଗୋଟେ କବି । ଧୂସର ଓ ବିବର୍ଣ୍ଣ ଉପତ୍ୟକାର କବି । ଚିତ୍ର ଓ ଶବ୍ଦର ଏତେ ଚମତ୍କାର ସଙ୍ଗମ, କେଉଁ ଓଡିଆ ସିନେମାରେ ମୁଁ ଶେଷ ଥର ଲାଗି ଦେଖିଥିଲି, ମୋର ମନେ ନାହିଁ । ଏ ସିନେମାର ପ୍ରଭାବ ନିଜ ରକ୍ତରେ ବହୁ ଦିନ ଧରି ଅନୁଭବ କରିବାକୁ ଜଣେ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଦର୍ଶକ ବାଧ୍ୟ ହେବ । ଅଭିନୟରେ ମୁଁ ତ କେବେ କଳ୍ପନା କରି ନ ଥିଲି, ପ୍ରକୃତି ମିଶ୍ର ଏମିତି କିଛି କରି ପାରିବେ । ସେମିତି ପାର୍ଥ, ନୂଆ ଅଭିନେତା । ହେଲେ ଅଭିନୟରେ ଗୋଟେ ଗାମ୍ଭୀର୍ୟ ଅଛି । ମୁହଁରେ ହସ ଓ ବିଷାଦଭରା ଗୋଟେ ବିରଳ ମାନଚିତ୍ର ତିଆରି କରିଛନ୍ତି ପାର୍ଥ । ଏଠି ଅଭିନୟର ଗୋଟେ ଅଲଗା ଇଲାକା ତିଆରି ହୋଇଛି । ନାଟକ ନାଇଁ କି ସଂଳାପରେ ଅଯଥା ଉତ୍ତେଜନା ନାଇଁ । କେବଳ ସଠିକ ଭାବରେ, ସଠିକ ସମୟରେ କଥା କହିପାରିବାର ଯାଦୁକରୀ ଇ, ଏ' ସିନେମାର ସବୁଠୁ ସାର୍ଥକ ଅଭିନୟ । ତିନୋଟି ଯାକ ଚରିତ୍ର ଏତେ ସ୍ଵାଭାବିକ ଓ ସହଜ ଯେ, ସେମାନେ ଏଠି, ସେଠି, ସବୁଠି ଆମ ସହ କଥା ହୋଇ ପାରିବେ ।

ଏତେ ସବୁ ଯାଦୁକରୀ ଦେଖେଇଥିବା ସେ ଅସଲ କଥାକାରଟି କାଇଁ ? ଏତେ ସବୁକୁ ସାର୍ଥକ ଓ ସଫଳ ଭାବରେ ତୁଲାଇ ପାରିଥିବା ଏ ସିନେମାର ଅସଲ ନାୟକ କେଉଁଠି ? ଆଃ, ସେ ବହୁ ଦୂର ଆକାଶରେ ଏବେ ଗୋଟେ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ତାରା । ସେଇ ଆକାଶରେ ଥାଇ ସେ ଆମକୁ ଆର୍ସିର ଗପ ଦେଖାଉଛନ୍ତି । “ହେଲୋ ଆର୍ସି” ର ସଂଳାପକାର ଓ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ସ୍ଵର୍ଗତ ସମ୍ବିତ ମହାନ୍ତି, ହଜି ଯାଇଥିବା ଗୋଟେ ଜିନିୟସ । ଏତେ ଚମତ୍କାର ସିନେମା ଗଢ଼ିଥିବା ଲୋକଟା ସିନେମା ସରିଲା ପରେ ଆଉ ଏ ପୃଥିବୀରେ ନାଇଁ । ମରିବା ଆଗରୁ ଏଇଟା ସମ୍ବିତଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଓ ଅନ୍ତିମ ସିନେମା । କଳାର ଇତିହାସରେ ଅନେକ ବିସ୍ମୟ ତିଆରି ହୁଏ । ଓଡିଆ ଦୃଶ୍ୟକଳାର ଇତିହାସରେ ସମ୍ବିତ ମହାନ୍ତି ସେମିତି ଏକ ବିସ୍ମୟ ।

'ହେଲା ଆର୍ସି' ଚଳଚିତ୍ରର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ସମ୍ବିତ ମହାନ୍ତି
ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ - ୠତୁ ପଟ୍ଟନାୟକ

ମୁଁ ଯଦି ଏ ସିନେମାକୁ ଏତେ ଚମତ୍କାର ଓ ସୁନ୍ଦର ବୋଲି କହୁଛି, ତା' ହେଲେ ଏହାକୁ ଦେଖିବା ଲାଗି ସିନେମା ହଲରେ ଭିଡ଼ ହେବ ନାହିଁ କାହିଁକି ? ଆମ ସମୟରେ ଏ ପ୍ରଶ୍ନ ସବୁଠୁ ମାରାତ୍ମକ । ଭଲ ସିନେମା ଓ ଲୋକପ୍ରିୟ ସିନେମା ଭିତରେ ସମୟକ୍ରମେ ଗୋଟେ ବଡ଼ ଖାଇ ତିଆରି ହୋଇ ଯାଇଛି । ଭଲ ସିନେମା ପୁରଷ୍କାର ପାଇବ, ସମୀକ୍ଷକମାନଙ୍କର ଆଦର ପାଇବ, ହେଲେ ତାକୁ ଟିକେଟ କିଣି କେହି ଦେଖିବାକୁ ଯିବେ ନାହିଁ । କାରଣ କଣ ? ଆମ ସମୟରେ ଚାଲୁ ଓ ଶସ୍ତା ନିଶାର ପ୍ରଭାବ ଆପେ ଆପେ ତିଆରି ହୋଇ ନାହିଁ । କିଛି ବେପାରୀ ଜାଣିଶୁଣି ଶସ୍ତା ନିଶା ସହିତ ଆମ ସମାଜକୁ ଅଭ୍ୟସ୍ତ କରିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ଫାନ୍ଦ କାଟି ନୂଆ କିଛି କରିବା ସହଜ ନୁହେଁ ।

ସମ୍ବିତ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ପରି ସିନେମା ନିର୍ମାତାମାନେ ଗୋଟେ ପ୍ରକାର ବିକଳ୍ପ ତିଆରି କରନ୍ତି । ଚାଲୁ ଓ ଶସ୍ତା ମନୋରଞ୍ଜନର ଏଇ କଳାତ୍ମକ ବିକଳ୍ପକୁ ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚାଇବାର ଦାୟିତ୍ଵ ଆମେ ନେଇ ପାରିବା କି ? ଗୋଟେ ଭଲ ସିନେମା ଲାଗି ସମଝଦାର ଦର୍ଶକ ହେବାର ସାମାଜିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ତୁଲାଇବାରେ ଆମେ ଟିକେ ଆଗୁସାର ହେବା କି ? ଭଲ ସିନେମା ତିଆରି ହେବା ଯେତିକି ଜରୁରୀ, ଭଲ ସିନେମାକୁ ନିଜର କରିବାର ଆଗ୍ରହ ମଧ୍ୟ ସେତିକି ଆବଶ୍ୟକ । 'ହେଲୋ ଆର୍ସି' ଆମ ଆଗରେ ଗୋଟେ ଭଲ ବିକଳ୍ପ ଠିଆ କରେଇଛି । ତାକୁ ଭଲ ପାଇବା ଓ ତାକୁ ଆଗକୁ ବଢ଼ାଇବାର ଦାୟିତ୍ଵ ଆମର ।

ଶେଷରେ ଏତିକି କହିବି, ସମ୍ବିତ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ‘ହେଲୋ ଆର୍ସି’ ଆମ ସମୟର ଇତିହାସରେ ଗୋଟେ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ହୋଇ ଠିଆ ହୋଇଥିବ ଆଗାମୀ ବହୁତ ବହୁତ ବର୍ଷ ଧରି । ହୁଏତ ସମ୍ବିତ ମହାନ୍ତି ବଞ୍ଚିଥିଲେ, ତାଙ୍କଠୁ ଆଉ କିଛି ଭଲ ସିନେମା ଆମେ ଆଶା କରିଥା'ନ୍ତେ । ହେଲେ ଏ ସିନେମା, ପୁଣି ଥରେ ଭଲ ସିନେମାର ବାଟ ଫିଟାଇବାରେ ସହାୟକ ହେବ ବୋଲି ଆମେ ଆଶା କରିବା ।