ସ୍ତେଫାନ୍ ମାଲାର୍ମେଙ୍କ ଦୁଇଟି ଗଦ୍ୟକବିତା

ଅନୁବାଦ - ଜ୍ୟୋତି ନନ୍ଦ

୧୮୯୨ ମସିହାରେ ଅଙ୍କିତ ସ୍ତେପାନ୍ ମାଲାର୍ମେଙ୍କର ଏକ ଚିତ୍ର
ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ - ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍

ଭବିଷ୍ୟ ଘଟଣା

ବୁଢ଼ା ହୋଇ ମରି ଯାଉଛି, ଯାଉଛି ଏପରି ଗୋଟିଏ ପୃଥିବୀ ଉପରେ ମେଘମାଳା ସହିତ ହୁଏତ ବିଦାୟ ନେବ ଫିକା ଆକାଶଟିଏ । ସୂର୍ଯ୍ୟର କିରଣ ଆଉ ଜଳରେ ଆବୃତ ଦିଗନ୍ତ ଉପରେ ଘୁମେଇ ପଡିଥିବା ନଦୀଟି ଭିତରେ ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ ଗୁଡିକର ଛିଣ୍ଡାଛିଣ୍ଡା ଗୋଲାପୀ କ୍ଷୟର ସବୁଯାକ ଚିହ୍ନ ମିଳାଇ ଯାଏ । କ୍ଲାନ୍ତ ସମୟର ଭାରରେ ଗଛପତ୍ର ସବୁ ଅବସନ୍ନ । ଆଉ ସେମାନଙ୍କର ହଳଦିଆ ପଡ଼ି ଆସୁଥିବା ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ତଳେ ରାସ୍ତାରେ ନୁହଁ ବରଂ ସମୟର ଧୂଳିଧୂସରିତ କାନଭାସ୍‌ର ତମ୍ବୁ ଭିତରେ ଜାଗି ଉଠେ ଅତୀତର ସବୁ ଚିହ୍ନରେ ଗୋଧୂଳି ଅପେକ୍ଷାରେ ରହିଥିବା ଗ୍ୟାସ୍‌ବତୀ ଯାକ । ସେମାନେ ପୁଣି ନିଦରୁ ଉଠାଉଥାନ୍ତି ଅସୁଖୀ ଭିଡ଼ର ସେହି ସବୁ ମୁହଁ । ଆଉ ଅବିନାଶୀ ରୁଗ୍‌ଣତା ଏବଂ ବହୁ ଶତକର ପୁଞ୍ଜିଭୂତ ପାପ ସେମାନଙ୍କୁ ଜୟ କରିନିଏ । ତାହାର କୂଳରେ ରହିଥାଏ ଭୟାବହ ଦୁଃସଙ୍ଗୀ ସବୁ, ଏକ ଅମାଙ୍ଗଳିକ ଫଳର ଭାରରେ ଭାରାକ୍ରାନ୍ତ । ପୃଥିବୀ ବିଲୀନ ହୋଇଯିବ ଏଇ ଫଳଗୁଡ଼ିକରେ । ସମସ୍ତ ଆଖିରେ ପୀଡିତ ନୈଃଶବ୍ଦ୍ୟରେ ବୁଡି ଯାଏ ସକଳ ଦେଶ, ଯେଉଁ ନିଃଶବ୍ଦ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ମିନତି କରେ, ଯେଉଁ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଧ୍ୱନୀର ହତାଶାରେ ଡେଇଁ ପଡ଼େ ପାଣିକୁ ।କୌତୁକ ପୋଷାକରେ ଛଦ୍ମବେଶୀ କଥା କହୁଥାଏ ଚୁପିଚୁପି, "ଭିତରେ ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ଦେଖାଇବ ବୋଲି କହି ତୁମକୁ ଆମୋଦିତ କରିବାର ଏମିତି କିଛି ଚିହ୍ନ ନାହିଁ । କାରଣ ଏବେ ଏଇଠେ ଏମିତି କେଉଁ ଚିତ୍ରକର ନାହିଁ ଯିଏ ଆଙ୍କି ପାରିବ ତାହାର କ୍ଷୀଣତମ ପ୍ରତିଚ୍ଛାୟା । ମୁଁ ତୁମମାନଙ୍କ ପାଖକୁ ନେଇ ଆସିବି ସେଇ କେବେକାର ଜୀବନ୍ତ ଏକ ନାରୀକୁ (ଯାହାକୁ ସାର୍ବଭୌମ ବିଜ୍ଞାନ ବର୍ଷବର୍ଷ ଧରି ସଂରକ୍ଷଣ କରି ରଖିଛି) । "କିଛି ପାଗଳାମୀ, ମୌଳିକ ଓ ସରଳ, ଏକ ସୁନେଲି ଉଲ୍ଲାସ ଓ ଉନ୍ମାଦନା, ଜାଣେନି ସେଇଟି କ'ଣ ! ଯାହାକୁ ସେ ନିଜର କେଶ ବୋଲି କହେ, ବୁଣିବାର ବୈଭବରେ ସେ ଯେମିତି ବିଚ୍ଛୁରିତ ହୋଇ ଯାଇଥାଏ ତାହାର ଓଠର ରକ୍ତ, ଲାଲ୍ ନଗ୍ନତାରେ ଜଳି ଉଠୁଥିବା ମୁହଁର ଚାରି ଦିଗ । ଶୂନ୍ୟତାର ପୋଷାକ ଖସି ପଡ଼େ । ରହିଥାଏ ତାହାର ଦେହରାଜି । ଅମୂଲ୍ୟ ହୀରଣ୍ମୟ ପଥର ସଦୃଶ ତାହାର ଆଖି ହଳକ ସେଇ ଦୃଷ୍ଟିର ସମାନ ହେବ ନାହିଁ, ଯେଉଁ ଦୃଷ୍ଟି ଉଠି ଆସିଛି ତା'ର ସୁଖମୟ ମାଂସର ସ୍ୱରଃଛନ୍ଦରୁ, ଯେଉଁ ଦୃଷ୍ଟି ଜାଗି ଉଠିଛି ତାହାର ଅପରୂପ ସ୍ତନଯୁଗଳରୁ ଯେମିତି ତାହା ଅନନ୍ତ ଦୁଗ୍ଧର ବୃହତ୍ ଭାଣ୍ଡ । ତାହାର ଶୀର୍ଷ ନିଶାଣଟିଏ ପରି ଚାହିଁ ରହିଛି ଆକାଶକୁ, ବିସ୍ମରଣମୟ ପାଦମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅଙ୍କାଯାଇଥିବା ଦାଗ ଆଡକୁ, ଯାହାର ଶରୀରରେ ରହି ଯାଇଛି ସେ ଆଦିମ ସମୁଦ୍ରର ଲୁଣ । ସେମାନଙ୍କର ଅସହାୟ, କ୍ଲାନ୍ତିକର, ରୁଗ୍‌ଣ ଓ ଆତଙ୍କିତ ସ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କର କଥା ସ୍ମରଣ କରି ସ୍ୱାମୀମାନେ ଏକା ସାଥିରେ ଭିଡ଼ ଜମାନ୍ତି ।ସେମାନଙ୍କର ବିଷର୍ଣ୍ଣ ସ୍ତ୍ରୀମାନେ ଦେଖି ନେବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି କୌତୁହଳରେ ।

କେଉଁ ଏକ ପୂର୍ବ ଅଭିଶପ୍ତ ଯୁଗରୁ ଛାଡ଼ ପାଇ ଆସିଥିବା ସେହି ମହିୟାନ ପ୍ରାଣୀଟି ଆଡ଼କୁ ଯେତେବେଳେ ସମସ୍ତେ ନିର୍ନିମେଷ ଚାହିଁ ରହିଥା'ନ୍ତି, ସେମାନେ ପୁଣି ଜଣେ ଅପରକୁ କେବଳ ଚାହିଁ ରହିଥିବେ, କେହି କେହି ଥିବେ ଉଦାସୀନ, କାରଣ କେଉଁ ଘଟଣା ଘଟି ଚାଲିଛି, ତାହାକୁ ବୁଝିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ ନାହିଁ କାହାର । କିନ୍ତୁ କେହି ଚାହିଁ ରହିଥିବେ ବିଷର୍ଣ୍ଣରେ ଆଖିପତା ଦୁଇଟି ଯାହାର ଭିଜି ଯାଇଛି ସମର୍ପିତ ଜଳରେ; ଯେତେବେଳେ କବିମାନଙ୍କର ଭିଜା ଆଖିଟିମାନ ଉଜ୍ଜଳି ଉଠିବ, ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କରିଦେବ ସେ ନିଜ ନିଜ ଦୀପାଳିକୁ, ଘଡ଼ିକ ପାଇଁ ହେଲେ ବି ଏକ ବିଭ୍ରାନ୍ତ ମହିମାରେ ସେମାନଙ୍କର ମସ୍ତିଷ୍କ ମାତାଲ୍, ସେମାନେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ଆଉ ଆଲୋକିତ ହେବେ ଛନ୍ଦରେ, ଆଉ ସେମାନେ ଭୁଲିଯିବେ ସେମାନଙ୍କର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଏମିତି ଏକ ଯୁଗରେ ରହିଛି ଯେଉଁ ଯୁଗରେ ସୁନ୍ଦର ବସବାସ କରି ଆସୁଛି ।

ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍

ହେମନ୍ତର ଶୋକ

ମୋତେ ଛାଡ଼ି ମାରିଆ ଗୋଟେ ତାରା ପାଖକୁ ଗଲା ପର ଠାରୁ - ମାନେ ? କେଉଁ ତାରା ? ମୃଗଶିରା ? ଶତଭିଷା ? ନା, ତୁ ନୀଳ ଧୃବତାରା ? - ମୁଁ ସବୁବେଳେ ଲୋଡ଼ି ଆସୁଛି ନିଃସଙ୍ଗତା । ଆହା, ଦୀର୍ଘ କାଳ ଅବଧି ରହିଛି, ମୋ ସହ ମୋ ବିରାଡ଼ି । ମୁଁ ଏକେଲା ତାହାକୁ ଶୁଣିଛି, ସେ ଦେହରେ ନାହିଁ, ମୋ ବିରାଡ଼ି ମୋର ରହସ୍ୟମୟୀ ସହଯାତ୍ରିଣୀ, ଆତ୍ମାଟିଏ । ମୁଁ ଏମିତି ବି କହିପାରେ, ମୋ ସହ ଦୀର୍ଘ କାଳ ଯାପନ କରେ ଏକାଠି ମୋ ବିରାଡ଼ି, ଏକେଲା, ସାଥିରେ ରହିଥାଏ ଲାଟିନ୍ ଅବକ୍ଷୟର ଜଣେ ଶେଷ ଆଡ଼ର କବିର ହସ୍ତାକ୍ଷର; ମୋର ଧବଳସଙ୍ଗିନୀଟି ନ ଥିବା ପରଠାରୁ ଅଦ୍ଭୁତ ଭାବରେ ଯାହା ସବୁକୁ କେବଳ ମୁଁ ଭଲ ପାଇ ଆସିଛି, ତାହାର ସାରାଂଶ ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦରେ ହେବ, ପତ୍ରଝଡ଼ା । ତେଣୁ ଏଇ ବର୍ଷ, ମୋର ପ୍ରିୟ ଋତୁ, ଏବେ ତାହାର ଶେଷଦିନ, ଖରାର ଆଘାତରେ ଶକ୍ତିହୀନ, ହେମନ୍ତର ପରବର୍ତ୍ତି ସମୟ; ଦିନ ବେଳା, ମୁଁ ରାସ୍ତାରେ ଯେତେବେଳେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ତାଙ୍କର ଚେତା ବୁଡ଼ିବା ପୂର୍ବରୁ ଘଡିଏ ବିଶ୍ରାମ ନେଉଥିଲେ, ତାଙ୍କର କିରଣମାନ ଧୂସର କାନ୍ଥରେ ତମ୍ବାଳିଆ ଇଷତ୍ ହଳଦୀ ରଙ୍ଗ ଆଉ ଚଟାଣ ପଥରରେ ଲାଲ୍ ତମ୍ବା । ସେହି ଭଳି ମୋ ଆତ୍ମା ଇନ୍ଦ୍ରୀୟ ସୁଖ ଭୋଗିବାକୁ ଯେଉଁ ସାହିତ୍ୟ ଲୋଡ଼ୁ ଥିଲା ତାହା ହେବ ରୋମର ଶେଷ କ୍ଷଣର ମୃତପଦ୍ୟ ଆଉ ଏ ଯାଏଁ କହିବାକୁ ଗଲେ ଯାହାର ଶ୍ୱାସରେ ନ ଥିଲା ବର୍ବରର ନବଯୌବନ, ରହିନା ହିଁ ପ୍ରାଥମିକ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାନ୍ ଲାଟିନ୍ ଗଦ୍ୟଭାଷାର ଶିଶୁଶୁଲଭ ଦରୋଟି ।

ତେଣୁ ମୁଁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରିୟ କବିତା ବାଛି ପଢ଼େ (ଯେଉଁଠି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗୋଲାପୀ ରଙ୍ଗର ଯୌବନ ଅପେକ୍ଷା ଆଂଶିକ ଶୃଙ୍ଗାର ମୋର ଶ୍ରେୟ) ଆଉ ହାତ ବୁଲାଇ ଆଣୁଥାଏ ସତସତିକା ଲୋମଶ ଜୀବଟିର ଦେହ ସାରା, ଯେତେବେଳେ ମୋ ଝରକା ବାହାରେ ହାହୁତାଶ ଆଉ ନିଃସଙ୍ଗତାର ବାରେଲ୍ ଅର୍ଗାନ୍ ବଜାଉଥାଏ ଆଉ କିଏ । ବାହାରେ ଦେବଦାରୁର ପତ୍ର ତଥାପି ଝରି ପଡ଼ୁଥାଏ ବସନ୍ତରେ, ସେହି ଶେଷ ଥର, ମାରିଆ ହାତରେ ମହମବତୀ ଧରି ଗଲା ପର ଠାରୁ । ଦୁଃଖର ଯେତେ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର, ହଁ, ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ରମାନ ସବୁ ଦୁଃଖର, ସତ କଥା, ପିଆନୋରେ ସ୍ଫୁଲିଙ୍ଗ, ଭାଓଲିନ୍ ଛିଣ୍ଡା ତନ୍ତୁରେ ଲଗାଏ ନିଆଁ, କିନ୍ତୁ ବାରେଲ୍ ଅର୍ଗାନ ସ୍ମୃତିର ଗୋଧୂଳିରେ  ମୋତେ ଉନ୍ମତ୍ତ କରେ ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖିବାକୁ । ଏବେ ସେ ଗୁଣୁଗୁଣୁ କରୁଛି ଆନନ୍ଦର ଅଶ୍ଳୀଳ ଲହର ଯାହା ସବୁଆଡେ ସହରତଳୀରେ ଖେଳାଇ ଦେଉଛି ପୁଲକ: କେମିତି ଏହାର ବାରଣ ମୋ ଭିତରକୁ ଭେଦି ଗଲା ଆଉ ମୁଁ କାନ୍ଦି ପକେଇଲି ଏକ ରୋମାଣ୍ଟିକ ଆଖ୍ୟାୟିକା ଭଳି ? ମୁଁ ଏହାକୁ ଧିରେ ଧିରେ ଆତ୍ମସାତ୍ କରିବାରେ ଲାଗିଲି, ନିଜକୁ ବିବ୍ରତ ନ କରି ଝରକା ଦେଇ ଫୋପାଡ଼ି ଦେଇ ନ ଥିଲି ଖୁଚୁରା ପଇସା ଆଉ ଜାଣିଗଲି ଏହା ଭିତରେ କେଉଁ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ଏକେଲା ଗାଏ ନାହିଁ ।

ମାଲାର୍ମେଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅଙ୍କିତ ଏକ ଚିତ୍ର (ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍)

[ସ୍ତେଫାନ୍ ମାଲାର୍ମେ (୧୮୪୨-୧୮୯୮) ଜଣେ ଫରାସୀ କବି । କବିତା ଲେଖିବାର ଆଦ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ବଦଲେୟାର୍‌ଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ଥିଲେ । ପରେ ସେ ନିଜର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଧାରା ନିର୍ମାଣ କରି ପାରି ଥିଲେ । ସ୍ତେଫାନ୍‌ଙ୍କ ଘରେ ଯେଉଁ ସାଲୋନ୍‌ଟି ବସୁଥିଲା, ତାହା ଫରାସୀ ସାହିତ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା । ସାଲୋନ୍ କହିଲେ ଫରାସୀ ଭାଷାରେ ଗୋଟିଏ ଛାତ ତଳେ ସାହିତ୍ୟିକମାନଙ୍କ ଆଡ୍ଡା । ସ୍ତେଫାନ୍‌ଙ୍କ ସାଲୋନ୍‌କୁ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଆଇରିଶ କବି ୟେଟସ୍, ଜର୍ମାନ୍ ରିଲ୍‌କେ, ଆନ୍ଦ୍ରେ ଜିଦ୍, କବି ପଲ୍ ଭାଲେରି ପ୍ରମୁଖ ଆସି ଅଣପାରମ୍ପାରିକ ସାହିତ୍ୟ ଚର୍ଚ୍ଚା କରୁଥିଲେ । ଏହି ସାଲୋନ୍‌ର ମୂଖ୍ୟ ସ୍ତେଫାନ୍ ମାଲାର୍ମେ ଇତିହାସ, ଶିଳ୍ପ ସାହିତ୍ୟ ଓ ଦର୍ଶନ ଆଦି ବିଷୟରେ ଜଣେ ସୁବକ୍ତା ଥିଲେ ।

ଏହି ସାଲୋନ୍‌ରୁ ସ୍ତେଫାନ୍‌ଙ୍କ କାବ୍ୟଭାବନାଟି ସ୍ଫଷ୍ଠ ରୂପ ନେଇ ଥିଲା । ଏହା ତାଙ୍କୁ ଫରାସୀ ସାହିତ୍ୟରେ ପ୍ରତୀକବାଦର ଜଣେ ଆଦ୍ୟ ପ୍ରବକ୍ତା ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିଥିଲା । ପ୍ରତୀକବାଦ ହେଉଛି ବାସ୍ତବବାଦ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଦ୍ରୋହ । ଯେଉଁ କଥାଟି ଯେମିତି ଘଟିଛି ତାହାକୁ ଅବିକଳ ସେମିତି ନ କହି ତାହାକୁ ଏକ ପ୍ରକାର ଇଙ୍ଗିତରେ କହିବା ପାଇଁ ପ୍ରତୀକ ଆଦିର ଲୋଡ଼ା ହୋଇଥାଏ । ଜର୍ମାନୀ ଦାର୍ଶନିକ ଶୋପେନହାଓଆର୍‌ଙ୍କ ଦର୍ଶନରୁ ପ୍ରତୀକବାଦର ଏକ ପ୍ରକାର ଉତ୍ପତ୍ତି । ଶୋପେନହାଓଆର୍‌ଙ୍କ ଦର୍ଶନରେ ପୃଥିବୀର ଅସନ୍ତୋଷରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ଶିଳ୍ପରେ ପଥ ସନ୍ଧାନ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆ ଯାଇଛି । ପ୍ରତୀକବାଦୀ ମାନେ ନିଜସ୍ୱ ଧାରଣାକୁ ପ୍ରକାଶିତ କରିବା ପାଇଁ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ଅପାର୍ଥୀବ ବିଷୟ ଉପରେ ସାଧାରଣତଃ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥା'ନ୍ତି । ଏହା ସହିତ କ୍ଷଣିକ ଜୀବନବୋଧଜନିତ ବିମର୍ଷ ଆଉ ଅତୃପ୍ତ ଯୌନ ବୋଧ ବି ପ୍ରତୀକବାଦୀଙ୍କ ବହୁଳ ବ୍ୟବହୃତ କଥ୍ୟବସ୍ତୁ ।

ମାଲାର୍ମେଙ୍କ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଚର୍ଚ୍ଚିତ ମନ୍ତବ୍ୟଟି ହେଉଛି, କବିତା ହେଉଛି ଗୋଟିଏ ସଙ୍କଟକାଳର ଭାଷା ।

ଏଇ ଅନୁବାଦର ତୃଟି ଭାଗ ମୋର । ମୋ ବିଚାରରେ ମୁଁ ଅନୁବାଦ କରୁଥିବା ଲେଖକଟିକୁ ମୁଁ ଯେମିତି ଧାରଣ କରିଛି ଆଉ ଦେଖିଛି ,ମୋ ଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଭଲ ଭାବରେ ଆଉ କେହି ତାହାଙ୍କୁ ପାଦାସନ ଦେଇ ନିଜ ଭିତରେ ରଖି ପାରନ୍ତି । ବେଳେବେଳେ କିଛି ଅନୁବାଦ କରି ସାରିଲା ପରେ କେଜାଣି କାହିଁକି କେଉଁ କାଳର ଖପରା ଡେଇଁବାର ଖୁସିଟିଏ ଦେହ ମନକୁ ଆବୋରି ବସେ । ଏକା ଖପରା ଡେଇଁବାରେ ଆନନ୍ଦ ନାହିଁ, ତେଣୁ ଆପଣମାନେ, ଯେଉଁମାନେ ସବୁବେଳେ ଅଛନ୍ତି ।]