ପଲ୍ କାରୁସ୍‌ଙ୍କର 'ବୁଦ୍ଧ ଗାଥା' ୮୨ - 'ଚୋର ଖୋଜୁଥିବା ଗୋଟିଏ ଦଳ'

ଅନୁବାଦକ - ସୁଜାତା ମିଶ୍ର

ଟୋକିଓସ୍ଥ ଏକ ବୌଦ୍ଧମନ୍ଦିରରେ ଉପାସନା ପାଉଥିବା ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ପ୍ରତିମା (ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍)

ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଆଗକୁ ପଠାଇଦେବା ପରେ ଉରୁବେଳା ନଗର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭଗବତ [ବୁଦ୍ଧ] ଗୋଟିଏ ଜାଗାରୁ ଅନ୍ୟ ଜାଗାକୁ ଆନନ୍ଦରେ ବିଚରଣ କରୁଥା'ନ୍ତି ।

ଦିନେ ରାସ୍ତାରେ ବିଶ୍ରାମ ନିମନ୍ତେ ସେ ଏକ ତୋଟାରେ ବସିଗଲେ ଏବଂ ସେହି ତୋଟାରେ ଯୁବକମାନଙ୍କର ଏକ ଦଳ ନିଜ ସ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସହ ଆନନ୍ଦ ଉପଭୋଗ କରୁଥିଲେ । ଯେତେବେଳେ ସେମାନେ କ୍ରୀଡ଼ାରେ ମଗ୍ନ ଥିଲେ ସେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କର କିଛି ଜିନିଷ ଚୋରୀ ହୋଇଗଲା ।

ତାହା ପରେ ଯୁବକ ମିତ୍ର ଦଳ ଚୋର ଖୋଜିବାକୁ ବାହାରିଲେ ଏବଂ ଭଗବତଙ୍କୁ ସେଠାରେ ବୃକ୍ଷ ତଳେ ବସିଥିବାର ଦେଖି ତାଙ୍କୁ ପ୍ରାଣମ କରି ପଚାରିଲେ, 'ଭଗବତ, ଆପଣ କୌଣସି ଚୋରକୁ ଆମର ଜିନିଷ ଧରି ଯିବାର ଦେଖିଲେ କି ?'

ଭଗବତ କହିଲେ, 'ତୁମମାନଙ୍କ ପାଇଁ କଅଣ ଉତ୍ତମ ହେବ ? ଚୋରକୁ ଖୋଜିବା ପାଇଁ ଯିବା ନା ନିଜକୁ ଖୋଜିବା ? ଯୁବକଗଣ ଉତ୍ତର ଦେଲେ, 'ନିଜର ସନ୍ଧାନ ପାଇଁ ଯିବା ।'

'ତେବେ ଠିକ ଅଛି । ବସିଯାଅ । ମୁଁ ତୁମମାନଙ୍କୁ ଧର୍ମ-ଉପଦେଶ ଦେଉଅଛି ।' ଭଗବତ କହିଲେ । 

ସମସ୍ତେ ବସି ଭଗବତଙ୍କ ଉପଦେଶକୁ ଉତ୍ସୁକତା ସହ ଶୁଣିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ସତ୍ୟକୁ ବୁଝିପାରି ସେମାନେ ଧର୍ମର ଗୁଣଗାନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ଶରଣାଗତ ହେଲେ ।

ବି.ଦ୍ର - ପଲ୍ କାରୁସ୍ କୃତ "ଗସ୍‌ପେଲ୍ ଅଫ୍ ବୁଦ୍ଧ"ର "ବୁଦ୍ଧ ଗାଥା" ଶୀର୍ଷକର ଓଡ଼ିଆ ଅନୁବାଦରୁ ଆନିତ । ଅନୁବାଦକ - ସୁଜାତା ମିଶ୍ର । ଭାରତ ସରକାରଙ୍କର ସୂଚନା ଓ ପ୍ରସାରଣ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ପ୍ରକାଶନ ବିଭାଗ ଦ୍ୱାରା  ୨୦୦୮ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ । ମୂଳ ବହିଟି ୧୮୯୪ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା ।

ଚର୍ଯ୍ୟାଗୀତିକା: ଆଦ୍ୟସ୍ୱର ୧୦ - କାହ୍ନୁ

ଅନୁସୃଜନ - ଜ୍ୟୋତି ନନ୍ଦ

ପୁରାତନ ମିଶର ଦେଶର କଳା (ଚତୁର୍ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ସମୟର)
ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ୍ - ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍ 

ଆଲୋ ମୋ ଡୋମଣୀ ଘର କରିଅଛୁ

ସହର ବାହାରେ ଯାଇ,

ଚାହିଁ ବସିଛୁ କି ସେ ଲଣ୍ଡା ବ୍ରାହ୍ମଣ

ଦେବ କେତେବେଳେ ଛୁଇଁ ?

ମନକୁ ଘେନିଛୁ, ଜାତି ମାନେ ନାହିଁ

ତୋ ସାଥେ କରିବି ଘର,

ସ୍ତିରୀ ଆଗେ ସ୍ୱାମୀ ଲଙ୍ଗଳା ସବୁଠି

କାହ୍ନୁ ଲଙ୍ଗଳା ଫକୀର ।

ଗୋଟିଏ ପଦୁଅଁ ଫୁଟିଛି  ଧରାରେ

ଚୌଷଠି ପାଖୁଡ଼ା ଘେନି,

ଉପରେ ତାହାର ଡୋମଣୀର ନାଚ

ପଲକ କାହା ପଡ଼େନି ।

ସତ କରି ମୋତେ କହିବୁ ଡୋମଣୀ

ଛୋଟିଆ ପ୍ରଶ୍ନଟି ମୋର

ଏ ପାଖରୁ ଯାଉ ସେ ପାଖରୁ ଫେରୁ

ନାଆଟି ହେଲା କାହାର ?

ମୁଁ ଏକା ଗ୍ରାହକ ବସିଛି ଏଇଠି

ବିକୁ ଲୁଗା ତନ୍ତବୁଣା,

ତୋ ସଜଡ଼ା ପେଡ଼ି ଛୁଏଁ ନାହିଁ କାଳେ

ହୋଇଯିବି ବାଟବଣା ।

ଗଳେ ହାଡ଼ମାଳା ତୋହ ପାଇଁ ସଖୀ

ପଦ୍ମମଧୁ କରେ ପାନ,

ଡୋମଣୀ ଲୋ ମୋର ମାରିଦେବି ତତେ

ନିଶ୍ଚେ ନେବି ତୋର ପ୍ରାଣ ।

କଲେଜିଏଟ ସ୍କୁଲର ଇତିବୃତ୍ତ

ଫଟୋ କ୍ରେଡ଼ିଟ - ୱିକିମିଡିଆ କମନ୍ସ୍

ନାନା ଶାଠ ଶିଖି ଶିଖି ଶେଷକୁ ୧୯୨୬ ମସିହାରେ ରାମବାବୁ ମିଡିଲ ସ୍କୁଲରୁ ଉତ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ । ତାଙ୍କର ବାପା ଓ କକେଇ ମାନେ ପ୍ୟାରୀମୋହନ ଏକାଡ଼େମୀ (ଲୋକମୁଖରେ ପି.ଏମ୍. ଏକାଡ଼େମୀ ବୋଲି ଖ୍ୟାତ) ରେ ପାଠ ପଢ଼ି ଥିବାରୁ ପିଲାଏ ସେଠି ପଢ଼ିବା ପାଇଁ ସେମାନେ ଚାହୁଁ ଥିଲେ । ହେଲେ ରମାନ୍ନା ଆଉ କାହ୍ନୁ କକେଇ ସେଠି ଗାର୍ଜନ ଭୂମିକା ଉଚିତ ଭାବରେ ତୁଲାଇ ପାରିବେନି ବୋଲି ତାଙ୍କର ନାମ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜିଏଟ ସ୍କୁଲରେ ଲେଖାଇ ଦିଆ ଗଲା । ତହିଁର ଅନେକ ଶିକ୍ଷକ ବି ରାମଙ୍କର ବୁଢ଼ାବାପାଙ୍କଠୁ ଓଷଦ ଖାଉଥିଲେ । ଏହି ପୁରୁଣା ସମ୍ପର୍କ ଥିଲା ଆହୁରି ଏକ ଆକର୍ଷଣ । କଲେଜିଏଟେରେ ଅବଶ୍ୟ ଦରମା ସେବେ ଟିକେ ବେଶି ଥାଏ, ମାସକୁ ଅଢ଼େଇ ଟଙ୍କା ବା ତାହାଠୁ ବି ବେଶି ।

କଲେଜିଏଟ ସ୍କୁଲ ସେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ଟ୍ରେନିଂ କଲେଜର ସଂଲଗ୍ନ ଥିଲା; ମହାବିଦ୍ୟାଳୟଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ସେତେବେଳେ ଥିଲେ ହୁଇଟ୍‌ମୋର୍ ସାହାବ । ଟ୍ରେନିଂ କଲେଜର ଅଧ୍ୟାପକମାନେ ତାଙ୍କର ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଶିଖାଇବା ପାଇଁ କଲେଜିଏଟେର ପିଲାଙ୍କୁ ପାଠ ପଢ଼ାନ୍ତି । ଯେଉଁ ଶ୍ରେଣୀରେ ରାମ ସେଇ ଇସ୍କୁଲୁରେ ପଶିଲେ, ତହିଁରେ ଦଶରୁ ଅଧିକ ମାଇନର ବୃତ୍ତିଧାରୀ ପିଲା ଥାଆନ୍ତି । ମାତୃଭାଷା ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଆ, ବଙ୍ଗଳା ଓ ଉର୍ଦ୍ଦୁ, ଏହି ପରି ତିନୋଟି ଭାଷାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥାଏ, ଭୂଗୋଳ ପାଠ ପାଇଁ ଥାଏ ଅଲଗା ହଲଟିଏ । ସବୁ ଶ୍ରେଣୀଗୃହମାନଙ୍କରେ ଖରା ଦିନେ ହାତଟଣା ପଙ୍ଖାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥାଏ ।

ସ୍କୁଲ ପାଖରେ ପାଣି ପିଇବା ଘରଟିଏ; ସେଥିର ଦାୟିତ୍ୱ ଥାଏ ବାଞ୍ଛା ଗୁଡ଼ିଆଙ୍କର । ପିଲାମାନେ ପାଣି ପିଇବା ପାଇଁ ପହଞ୍ଚିବା କ୍ଷଣି ସେ ଗିଲାସଟିଏ ଧୋଇ ଜଳ ଗିଲାସେ ବଢ଼ାଇ ଦିଅନ୍ତି । ପାଣି ଯୋଗାଇବା ସହ ଗୁଡ଼ିଆ ବ୍ୟବସାୟ ମଧ୍ୟ ଚାଲେ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜିନିଷ ସହ ସେ ଯୋଗାଉଥିବା କଞ୍ଚା ଗୋଲା ଓ ପେଡ଼ାର ନାଁଡାକ ଥିଲା । ଗୋଲାଟିକର ଦାମ ଥିଲା ଗୋଟାକ ଦୁଇ ପଇସା । ସେତେବେଳେ ଅନେକ ରାଜ ପରିବାର ଓ ଜମିଦାର ଙ୍କର ଦାୟାଦ କଲେଜିଏଟେରେ ପଢ଼ୁ ଥିଲେ । ସେମାନେ ପାଣି ପିଇବାକୁ ଗଲେ ଦଳେ ସାଙ୍ଗସାଥି ଧରି ଯାଆନ୍ତି । ବାଞ୍ଛାଙ୍କର ସେବେ ଭାରି ବଢ଼ିଆ ବେପାର ହୁଏ ।

ସେଇ କଲେଜିଏଟେରେ ପଢ଼ିଲା ବେଳେ ରାମ ପ୍ରଥମେ ସିନେମା ଦେଖିବା ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତି । ଡଗଲାସ୍ ଫେଆରବ୍ୟାଙ୍କ୍ ଓ ମାଷ୍ଟର ଭିଟଲ ଙ୍କର ବହି ଦେଖିବା ତାଙ୍କର (ଓ ସେ ସମୟରେ ଅନେକଙ୍କର) ପ୍ରିୟ ଥିଲା । ପରେ ପରେ ଟକିଜ୍ ଆସିଲା । ଚଳଚିତ୍ର ଛଡ଼ା ମୋହଲ ଗୋସେଇଁଙ୍କର ରାସ ଦଳ, ବଳଙ୍ଗା ଆର୍ଟ ଥିଏଟର, ଯାତ୍ରାଦଳ ଓ ସର୍କସ ଆସି କଟକରେ ଲୋକଙ୍କର ମନୋରଞ୍ଜନ କରୁଥିଲେ । ସେହି ସମୟରେ ସେ ନିଜ ବିଲରେ ଗୋଟିଏ ଫୁଲ୍‌କା ତିଆରି ରୀତିମତ ବ୍ୟାୟାମ ମଧ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତି । ସ୍କୁଲ ମାଗାଜିନ ‘ଛାତ୍ରବନ୍ଧୁ’ରେ ମଧ୍ୟ ଲେଖାଲେଖିର ଶ୍ରୀଗଣେଶ ହୁଏ ।

ଏଇମିତି ସବୁ ଶାଠ ଭିତରେ ସ୍କୁଲ ପାଠ ମଧ୍ୟ ସରିଲା । ମେଟ୍ରିକ ପରୀକ୍ଷାରେ ସେତେ ଭଲ କରି ନ ଥାଆନ୍ତି ରାମ; ପରୀକ୍ଷା ସେତେବେଳେ ପାଟନା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟଙ୍କର କର୍ତ୍ତୃକରେ ହେଉ ଥାଏ । ଇତିହାସ, ଭୂଗୋଳ ଭଲ ହେଉ ନ ଥିବାରୁ ମନରେ ଦକା ମଧ୍ୟ ଥାଏ । ଶେଷକୁ ପରୀକ୍ଷା ଫଳ ‘ସର୍ଚ୍ଚ ଲାଇଟ’ କାଗଜରେ ବାହାରିଲା । ଦ୍ୱିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀରେ ସେ ପାଶ କରି ଥାଆନ୍ତି । ଯଦିଓ ରେଭେନ୍ସା କଲେଜରେ ପାଠ ପଢ଼ିବାର ଇଚ୍ଛା ଥିଲା, ଘର ଲୋକେ ମତ ଦେଲେ ଡାକ୍ତରି ପଢ଼ିବା ପାଇଁ । ବଇଦ ଘର ପିଲା ତ !

ବି.ଦ୍ର. - ଏଇ ଆଲେଖ୍ୟଟି ପ୍ରଥମେ ପାକ୍ଷିକ ପତ୍ରିକା 'ସମଦୃଷ୍ଟି'ରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଲେଖାଟିର ଉପାଦାନ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର (ଫତୁରାନନ୍ଦ) ଙ୍କର ଆତ୍ମଜୀବନୀ ‘ମୋ ଫୁଟା ଡଙ୍ଗାର କାହାଣୀ’ର ୨୦୦୮ ମସିହାରେ କଟକର ସୁଧାଂଶୁ ପ୍ରଧାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶିତ ତୃତୀୟ ସଂସ୍କରଣରୁ ସଙ୍ଗୃହିତ । ବହିଟିର ପ୍ରଥମ ସଂସ୍କରଣ ‘ଇଷ୍ଟର୍ଣ୍ଣ ମିଡିଆ’ ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ୧୯୮୯ ମସିହାରେ ଛପା ଯାଇଥିଲା ।